“Η μόνη μας γνώση για το Άγιο Πνεύμα είναι η εμπειρία” (Β’)Πεντηκοστάριο

Συνεπώς, η μόνη μας γνώση για το Άγιο Πνεύμα είναι η εμπειρία. Και ίσως να είναι αυτός ο λόγος που στο ευαγγέλιο του Μάρκου αναφέρεται ότι, μολονότι κάθε βλασφημία εναντίον του Χριστού μπορεί να συγχωρηθεί, η βλασφημία εναντίον του Αγίου Πνεύματος όχι. Ο Χριστός μπορεί να παρερμηνευτεί. Μπορεί να μην Τον αναγνωρίσουμε. Μπορεί να κρίνουμε λανθασμένα. Μπορεί να μην είμαστε αρκούντως ώριμοι για να Τον αποδέχτουμε, καθότι είναι έξω από εμάς και για να σχετιστούμε μαζί Του θα πρέπει να διανυθεί μια απόσταση από εμάς προς Εκείνον και από Εκείνον προς εμάς. Όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε κάποια εμπειρία μας που συνδέεται με το Άγιο Πνεύμα, διότι είναι δική μας εμπειρία.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Κάποιος στέκεται στον δρόμο, παγωμένος από το κρύο και κοιτάζει μέσα από ένα παράθυρο τις φλόγες που τρίζουν σε ένα αναμμένο τζάκι. Αν είναι η πρώτη φορά που βλέπει και αποκτά εμπειρία της φωτιάς, και αν του έχουν πει ότι η φωτιά είναι κάτι που σε ζεσταίνει μέχρι το κόκκαλο, τότε αυτός θα ανασηκώσει τους ώμους του και θα πει “όχι, δεν σε ζεσταίνει -οι φλόγες χορεύον μέσα στο τζάκι, αλλά εγώ έχω ξεπαγιάσει”. Αντιθέτως, αν βρεθείτε σε ένα δωμάτιο, όπου δεν βλέπετε πουθενά φωτιά (ή έστω βλέπετε στο τζάκι φωτιά) και έχετε ζεσταθεί για τα καλά, αλλά παρόλα αυτά επιμένετε να αρνείστε πως η φωτιά σας προξένησε ζεστασιά, τότε δεν υπάρχει τρόπος να ελευθερωθείτε από το λάθος, διότι αρνείστε όχι ένα αντικειμενικό γεγονός έξω από εσάς, αλλά ένα πραγματικό γεγονός εντός σας.Είσαστε ή τρελοί ή ψεύτες -δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αποτιμηθεί η κατάστασή σας.
Το πρώτο συνεπώς μπορεί να είναι μια λανθασμένη κρίση, ένα σημάδι άγνοιας, μια ανικότητα να σχετιστείς με ένα αντικειμενικό, εξωτερικό γεγονός. Το δεύτερο, όμως, είναι μια άρνηση, μια απόρριψη αυτού που γνωρίζεις ότι είναι αλήθεια. Έτσι, ό,τι γνωρίζουμε για το Άγιο Πνεύμα βρίσκεται εντός μας -και αυτό είναι μια αλήθεια που απαντά σε όλη την Αγία Γραφή. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι το Πνεύμα που ενοικεί στον άνθρωπο, τον διαποτίζει έως μυελού των οστέων. Το Άγιο Πνεύμα “ὑπερεντυγχάνει ὑπὲρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις” (Ρωμ. 8, 26). Το Άγιο Πνεύμα είναι που μας διδάσκει να λέμε “Ἀββά ὁ πατήρ” (Γαλ. 4, 6 και Ρωμ. 8, 15). Και το Άγιο Πνεύμα -όπως αναφέρει η μετάφραση του Μόφφατ¹- “πλάθει και διαμορφώνει μέσα μας τη γνώση του Θεού”.
Βέβαια, όλα αυτά είναι εντός μας. Κανένα από αυτά δεν είναι “έξωθεν”. Προφανώς σε αυτό το σημείο η εικονολογική αναλογία αναιρείται, διότι σίγουρα μπορούμε να πούμε ότι ο άνεμος άγγιζε τον Νικόδημο στην επιδερμίδα του, όχι στην ψυχή του. Όμως πλέον μιλώ εδώ για την εμπειρία και όχι πια για τον άνεμο. Επομένως όλη η γνώση που διαθέτουμε για το Άγιο Πνεύμα προσωπικά, συλλογικά, είναι ή εμπειρική ή ανύπαρκτη. “Ανύπαρκτη γνώση” κατά μια έννοια, δεν υπάρχει: όλοι έχουμε ένα είδος αγγίγματος του Θεού. Όμως είναι εμπειρικό. Ό,τι ξέρουμε για το Άγιο Πνεύμα ως Πρόσωπο είναι δοσμένο στη γνώση μας από τον Θεό -όχι διαφορετικά. Και αυτή είναι η δυσκολία που η θεολογία αντιμετώπισε καθ’ όλη τη διάρκεια της εκκλησιαστικής ιστορίας, όποτε επιχειρούσε να μιλήσει για το Άγιο Πνεύμα. Ό,τι μπορούμε να πούμε, μπορούμε να το πούμε έσωθεν, αλλά είναι πολύ λίγο και αναφέρεται στις ενέργειές Του. Κάποια στιγμή, θα έρθουμε και σ’ αυτό το σημείο. Αυτό που μπορούμε να πούμε για το Άγιο Πνεύμα ως Πρόσωπο είναι κάτι που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε (και που δεν γνωρίζουμε) και είναι μονάχα ζήτημα αποκάλυψης. Και αυτός είναι ο λόγος που η ανατολική θεολογία αντιτίθετο πάντοτε με οξύτητα και αποφασιστικότητα σε κάθε εγχείρημα λογικής ερμηνείας της φύσης του Αγίου Πνεύματος εντός της Αγίας Τριάδας, και που αποδέχτηκε απλά, με μια κίνηση πίσης, τον Ζωντανό Θεό, απορρίπτοντας τον Θεό των φιλοσόφων, για τον οποίο μιλά ο Απόστολος Παύλος.

_______________________________________________________________________________________
1. Ο James Moffatt (1870-1944) ήταν θεολόγος καθηγητής. Δίδαξε ερμηνεία της Καινής Διαθήκης και Εκκλησιαστική Ιστορία σε διάφορα Πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας (Οξφόρδη και Γλασκώβη) και της Αμερικής (Νέα Υόρκη). Μετέφρασε τη Βίβλο με προγραμματικό σκοπό να παραδώσε ένα βιβλικό κείμενο σε γλώσσα απλή και κατανοητή. Η μετάφρασή του είναι σίγουρα ευανάγνωστη, αν και σε πολλά σημεία η ακρίβειά της σε σχέση με το πρωτότυπο, στασιάζεται.

Απόσπασμα από το βιβλίο “Η εν Θεώ ζωή μας” του Anthony Bloom