Σίγουρα όλοι θα θυμάστε τη συζήτηση που είχε κάποια νύχτα ο Κύριος
Ιησούς Χριστός με τον Νικόδημο, και που περιγράφεται στο ευαγγέλιο του
αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Μπορείτε να φανταστείτε το σκηνικό. Το
απόγευμα είχε ζυγώσει. Ο Χριστός και ο Νικόδημος στέκονται ή κάθονται
στην ταράτσα ενός εκ των σπιτιών της Ιερασουλήμ και βυθίζονται σιγά σιγά
στη δροσιά της νύχτας και στο σκοτάδι, που ολοένα πυκνώνει. Μιλούν για
τον Θεό και ο Νικόδημος παλεύει να
καταλάβει. Ο Χριστός λέει πως ο Θεός είναι πνεύμα, και κατόπιν συνεχίζει
με τα εξής λόγια: “τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ, καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ
ἀκούεις, ἀλλ’ οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει” (Ιωάν. 3,8). Ο
όρος που ο Χριστός χρησιμοποίησε (η εβραϊκή λέξη ruah) αντιστοιχεί
ακριβώς στην ελληνική λέξη πνεύμα και τη λατινική spiritus· και οι τρεις
αυτοί όροι σημαίνουν την ανάσα του ανέμου, το αγέρι που φυσά.
Προφανώς ο Χριστός δεν υπαινισσόταν πως ο Θεός είναι, υπό μια έννοια, σαν τον άνεμο. Ο άνεμος είναι κάτι υλικό, αποτελούμενος από πράγματα υλικά, από τον αέρα. Αυτό που λέει, πρώτα απ’ όλα, είναι ότι ο Θεός, όπως και ο άνεμος, δεν μπορεί να οριστεί ως μέγεθος και ως ουσία. Δεν μπορούμε να τον αδράξουμε, μας δραπετεύει. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να τον συγκρατήσεις στα χέρια σου. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να δώσεις ένα σχήμα στο φύσημά του -δεν είναι σαν το ποτάμ που κυλά ανάμεσα σε όχθες. Απ’ την άλλη πλευρά, ο άνεμος γίνεται αντιληπτός· και γίνεται αντιληπτός ως άμεση εμπειρία. Αυτό που είναι χαρακτηριστικό με τον άνεμο είναι ότι τον γνωρίζομαι, όχι επειδή μπορούμε να τον παρατηρούμε απ’ έξω, αλλά επειδή τον αντιλαμβανόμαστε ως προσωπική εμπειρία. Αν ανατρέξετε πίσω στη μικρή περιγραφή που σας έκανα λίγο παραπάνω, σχετικά με τον Χριστό και τον Νικόδημο, οι οποίοι στέκονταν στην ταράτσα ενός σπιτιού, τυλιγμένοι από το αεράκι του δειλινού, αυτό που πραγματικά προκύπτει είναι το εξής: ο άνεμος φυσά και το γνωρίζεις επειδή η επιδερμίδα σου δροσίζεται, η ανάσα σου γίνεται πιο εύκολη και τα ρούχα σου τα βλέπεις να θροΐζουν απαλά σ’ αυτό το φύσημα του ανέμου. Γνωρίζεις στα σίγουρα πως ο άνεμος πνέει. Πλην όμως δεν έχεις ιδέα από πού έρχεται αυτή η πνοή ούτε πού θα καταλήξει. Αυτό μόνο που ξέρεις είναι πως είσαι εντός της, πως ο άνεμος σε αγγίζει -έχεις βεβαιότητα περί αυτού, επειδή αυτή η βεβαιότητα είναι προσωπική, άμεση και εμπειρική.
Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό πράγμα, επειδή όταν διαβάζεις αυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή σχετικά με το Άγιο Πνεύμα, συναντάς αυτή τη βεβαιότητα, πως το Άγιο Πνεύμα γνωρίζεται από τον άνθρωπο μέσω της εμπειρίας και όχι με κάποιο άλλο τρόπο. Ο Χριστός γνωρίζεται ως ένα συμβάν της ιστορίας. Στεκέται απέναντί μας κατά πρόσωπο. Είναι κάποιος που δεν ταυτίζεται με το δικό μου “εγώ”, ή με κάποιο συλλογικό “εμείς”, ακριβώς όπως και καθένας από εμάς δεν ταυτίζεται με το “εγώ” κάποιου άλλου ή κάποιας άλλης. Ο Χριστός επομένως -όχι με κάθε τρόπο, αλλά κατά κάποιο τρόπο- είναι για μας “έξωθεν”. Η γνώση μας γι’ Αυτόν είναι γνώση που μπορεί να συγκριθεί με τη γνώση που αποκομίζουμε από κάθε άλλο συμβάν της Ιστορίας, από ένα πρόσωπο της Ιστορίας, ή μια σειρά γεγονότων που εξελίσσονται γύρω από κάποιο ιστορικό πρόσωπο. Μπορούμε να αντιδιαστείλουμε τον εαυτό μας από Εκείνον. Μπορούμε να Τον αποδεχτούμε ως Θεό μας ή να Τον αρνηθούμε, να Τον αποδεχτούμε ως Σωτήρα ή να Τον απορρίψουμε. Μπορούμε να πιστέψουμε στα λόγια Του ή να απιστήσουμε σ’ αυτά. Μπορούμε να Τον αγαπήσουμε ή να Τον αντιπαθήσουμε. Είμαστε ελεύθεροι να σχετιστούμε μαζί Του, όπως και με κάθε άλλο αντικείμενο έξω από μας.
Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, με το Άγιο Πνεύμα, διότι το Άγιο Πνεύμα γίνεται αντιληπτό από μας μόνο εντός της εμπειρικής μας σφαίρας, κατά τον ίδιο τρόπο που και ο άνεμος τριγύρω από τον Νικόδημο ήταν μια βεβαιότητα της εμπειρίας του, όχι μια βεβαιότητα αντικειμενικής γνώσης. Καταλαβαίνω πως είναι δυνατόν να μου αντιτείνεται ότι μπορεί κανείς να μάθει πολλά πράγματα για τον άνεμο· πλην, όμως, δεν είναι αυτό το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει η Αγία Γραφή.
(συνεχίζεται…)
Απόσπασμα από το βιβλίο “Η εν Θεώ ζωή μας” του Anthony Bloom
Προφανώς ο Χριστός δεν υπαινισσόταν πως ο Θεός είναι, υπό μια έννοια, σαν τον άνεμο. Ο άνεμος είναι κάτι υλικό, αποτελούμενος από πράγματα υλικά, από τον αέρα. Αυτό που λέει, πρώτα απ’ όλα, είναι ότι ο Θεός, όπως και ο άνεμος, δεν μπορεί να οριστεί ως μέγεθος και ως ουσία. Δεν μπορούμε να τον αδράξουμε, μας δραπετεύει. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να τον συγκρατήσεις στα χέρια σου. Ο άνεμος φυσά και δεν μπορείς να δώσεις ένα σχήμα στο φύσημά του -δεν είναι σαν το ποτάμ που κυλά ανάμεσα σε όχθες. Απ’ την άλλη πλευρά, ο άνεμος γίνεται αντιληπτός· και γίνεται αντιληπτός ως άμεση εμπειρία. Αυτό που είναι χαρακτηριστικό με τον άνεμο είναι ότι τον γνωρίζομαι, όχι επειδή μπορούμε να τον παρατηρούμε απ’ έξω, αλλά επειδή τον αντιλαμβανόμαστε ως προσωπική εμπειρία. Αν ανατρέξετε πίσω στη μικρή περιγραφή που σας έκανα λίγο παραπάνω, σχετικά με τον Χριστό και τον Νικόδημο, οι οποίοι στέκονταν στην ταράτσα ενός σπιτιού, τυλιγμένοι από το αεράκι του δειλινού, αυτό που πραγματικά προκύπτει είναι το εξής: ο άνεμος φυσά και το γνωρίζεις επειδή η επιδερμίδα σου δροσίζεται, η ανάσα σου γίνεται πιο εύκολη και τα ρούχα σου τα βλέπεις να θροΐζουν απαλά σ’ αυτό το φύσημα του ανέμου. Γνωρίζεις στα σίγουρα πως ο άνεμος πνέει. Πλην όμως δεν έχεις ιδέα από πού έρχεται αυτή η πνοή ούτε πού θα καταλήξει. Αυτό μόνο που ξέρεις είναι πως είσαι εντός της, πως ο άνεμος σε αγγίζει -έχεις βεβαιότητα περί αυτού, επειδή αυτή η βεβαιότητα είναι προσωπική, άμεση και εμπειρική.
Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό πράγμα, επειδή όταν διαβάζεις αυτά που αναφέρονται στην Αγία Γραφή σχετικά με το Άγιο Πνεύμα, συναντάς αυτή τη βεβαιότητα, πως το Άγιο Πνεύμα γνωρίζεται από τον άνθρωπο μέσω της εμπειρίας και όχι με κάποιο άλλο τρόπο. Ο Χριστός γνωρίζεται ως ένα συμβάν της ιστορίας. Στεκέται απέναντί μας κατά πρόσωπο. Είναι κάποιος που δεν ταυτίζεται με το δικό μου “εγώ”, ή με κάποιο συλλογικό “εμείς”, ακριβώς όπως και καθένας από εμάς δεν ταυτίζεται με το “εγώ” κάποιου άλλου ή κάποιας άλλης. Ο Χριστός επομένως -όχι με κάθε τρόπο, αλλά κατά κάποιο τρόπο- είναι για μας “έξωθεν”. Η γνώση μας γι’ Αυτόν είναι γνώση που μπορεί να συγκριθεί με τη γνώση που αποκομίζουμε από κάθε άλλο συμβάν της Ιστορίας, από ένα πρόσωπο της Ιστορίας, ή μια σειρά γεγονότων που εξελίσσονται γύρω από κάποιο ιστορικό πρόσωπο. Μπορούμε να αντιδιαστείλουμε τον εαυτό μας από Εκείνον. Μπορούμε να Τον αποδεχτούμε ως Θεό μας ή να Τον αρνηθούμε, να Τον αποδεχτούμε ως Σωτήρα ή να Τον απορρίψουμε. Μπορούμε να πιστέψουμε στα λόγια Του ή να απιστήσουμε σ’ αυτά. Μπορούμε να Τον αγαπήσουμε ή να Τον αντιπαθήσουμε. Είμαστε ελεύθεροι να σχετιστούμε μαζί Του, όπως και με κάθε άλλο αντικείμενο έξω από μας.
Δεν ισχύει το ίδιο, όμως, με το Άγιο Πνεύμα, διότι το Άγιο Πνεύμα γίνεται αντιληπτό από μας μόνο εντός της εμπειρικής μας σφαίρας, κατά τον ίδιο τρόπο που και ο άνεμος τριγύρω από τον Νικόδημο ήταν μια βεβαιότητα της εμπειρίας του, όχι μια βεβαιότητα αντικειμενικής γνώσης. Καταλαβαίνω πως είναι δυνατόν να μου αντιτείνεται ότι μπορεί κανείς να μάθει πολλά πράγματα για τον άνεμο· πλην, όμως, δεν είναι αυτό το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει η Αγία Γραφή.
(συνεχίζεται…)
Απόσπασμα από το βιβλίο “Η εν Θεώ ζωή μας” του Anthony Bloom
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου