Αγίου Λουκά Κριμαίας - Περί κενοδοξίας

Άγιος Λουκάς, Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας ο θαυματουργός

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ

Όταν ο Κύριος έφυγε από τη συναγωγή, πήγε στο σπίτι του Σίμωνα και εκεί θεράπευσε την πεθερά του. «Δύοντος δέ του ηλίου πάντες όσοι είχον ασθενούντας νόσοις ποικίλαις ήγαγον αυτούς προς αυτόν˙ δε ενί εκάστω αυτών τας χείρας επιτιθείς εθεράπευσεν αυτούς. Εξήρχετο δε και δαιμόνια από πολλών κραυγάζοντα και λέγοντα ότι σύ ει ο Χριστός ο Υιος του Θεού. Και επίτιμων ουκ εία λαλείν, ότι ήδεισαν τον Χριστόν αυτόν είναι» (Λκ. 4, 40-41).

Όχι μόνο εδώ ο Χριστός απαγορεύει να κάνουν γνωστά σε όλους τα θαύματά του, αυτό το συναντάμε πολλές φορές στο Ευαγγέλιο, βλέπουμε ότι σχεδόν σ' όλες τις περιπτώσεις ο Κύριος έτσι ενεργούσε. Γιατί; Μας το εξηγεί ο ευαγγελιστής Ματθαίος. «Όπως πληρωθεί το ρηθέν διά Ησαΐου του προφήτου λέγοντος ιδού ο παις μου, όν ηρέτισα, ο αγαπητός μου, εις όν ευδόκησεν η ψυχή μου θήσω το πνεύμα μου επ' αυτόν, και κρίσιν τοις έθνεσιν απαγγελεί ουκ ερίσει ουδέ κραυγάσει, ουδέ ακούσει τις εν ταις πλατείαις την φωνήν αυτού. κάλαμον συντετριμμένον ου κατεάξει και λίνον τυφόμενον ου σβέσει, έως αν εκβάλη εις νίκος την κρίσιν» (Μθ. 12, 17-20).

Γι' αυτό, λοιπόν διότι ο Κύριος είναι το πρότυπο της πραότητας και της ταπεινοφροσύνης. Αυτός που είναι Αληθινός Θεός, Θεός Λόγος, κατέβηκε από τους ουρανούς και έγινε άνθρωπος, ήταν τόσο ταπεινός πού δεν υπάρχει πιο ταπεινός απ' Αυτόν μεταξύ των ανθρώπων. «Εαυτόν εκένωσεν μορφήν δούλου λαβών» (Φι. 2.7). Ζούσε σαν δούλος μεταξύ μας και μας έδωσε παράδειγμα ταπεινοφροσύνης. Ο Χριστός λέει «Μάθετε απ' εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαις υμών» (Μθ. 11, 29). Αν θέλουμε να βρούμε ανάπαυση για τις ψυχές μας πρέπει να είμαστε σαν Αυτόν πράοι και ταπεινοί. Γιατί ο Χριστός δεν επέτρεπε να διαλαλούν τα θαύματά του; Επειδή ήταν ταπεινός, γι' αυτό. Ήταν τελείως ξένος προς την κενοδοξία, δεν ήθελε να Τον επαινούν και δεν ζητούσε δόξα από τους ανθρώπους.

Και εμείς, τι κάνουμε εμείς; Δεν ζητάμε πάντα από τους ανθρώπους δόξα και έπαινο; Δεν είμαστε γεμάτοι από υπερηφάνεια; Ποιός από μας προσπαθεί να κρύψει τα καλά του έργα, όπως το έκανε ο Κύριος Ιησούς Χριστός; Ποιός περιφρονεί την ανθρώπινη δόξα και ζητάει δόξα μόνο από τον Θεό; Σχεδόν κανείς. Όλοι μας σχεδόν έχουμε αυτό το πάθος. Είναι πολύ δύσκολο να απαλλαχθούμε από την κενοδοξία. Μόνο οι άγιοι είναι ελεύθεροι απ' αυτή. Εμείς όλοι, αρχίζοντας από μένα, είμαστε γεμάτοι από υπερηφάνεια.

Η κενοδοξία είναι το πιο επικίνδυνο και το πιο ισχυρό πάθος. Υπάρχουν και άλλα πάθη εκτός από την υπερηφάνεια, η γαστριμαργία, η πορνεία, η οργή, η φιλαργυρία και άλλα. Αυτά όμως τα πάθη είναι τέτοιου είδους που, όταν τα νικάμε, μας αφήνουν για πάντα και δεν μπορούν στο έξης να μας πλησιάζουν. Τα δύο όμως ισχυρότερα πάθη η κενοδοξία και η υπε-ηφάνεια δεν μοιάζουν με τα υπόλοιπα. Μπορεί να τα πολεμάμε με όλες τις δυνάμεις μας, αυτά όμως με τίποτα δεν μας αφήνουν.

Δεν υπάρχουν άλλα πάθη κατά των οποίων ο αγώνας θα ήταν τόσο δύσκολος. Όλοι οι άνθρωποι έχουν κενοδοξία, και αυτοί που ζουν στον κόσμο, και μοναχοί, ακόμα και ερημίτες. Εμείς που ζούμε μέσα στον κόσμο για ποιά πράγματα περηφανευόμαστε; Γι' αυτά που δεν πρέπει να δίνουμε καμία σημασία και ούτε πρέπει να τα προσέχουμε.

Περηφανευόμαστε λοιπόν για την καλή μας φωνή, την εξωτερική μας ομορφιά, τα ακριβά ρούχα, τον πλούτο, την ευγένεια. Περηφανευόμαστε επίσης για την εξυπνάδα μας και την πρόοδο στις επιχειρήσεις μας. Κάθε μας βήμα είναι συνδεδεμένο με την κενοδοξία. Όλοι μας περηφανευόμαστε.

Οι μοναχοί για ποιά πράγματα περηφανεύονται; Αυτοί πού άφησαν τον κόσμο και αφιέρωσαν την ζωή τους στον Θεό για ποιά πράγματα μπορούν να περηφανεύονται; Και όμως περηφανεύονται. Αλλά η υπερηφάνειά τους είναι πιο εκλεπτυσμένη. Μοναχός που νηστεύει πολύ και κάνει πολλές προσευχές μπορεί να περηφανεύεται επειδή ξεπέρασε στην νηστεία και προσευχή τους άλλους μοναχούς. Μπορεί κάποιον μοναχό, να τον κάνουν ηγούμενο και να περηφανεύεται για την προαγωγή του. Προσεύχεται μοναχός, όμως το πάθος αυτό δεν τον αφήνει. Και δεν θα τον αφήσει ώσπου να γίνει τέλειος μοναχός και να νικήσει αυτό το πιο λεπτό και το πιο ισχυρό από τα ανθρώπινα πάθη.

Να αποφεύγουμε αυτό το πάθος και να θυμόμαστε πάντα τον λόγο εκείνο του Χριστού πού λέει «πώς δύνασθε υμείς πιστεύσαι, δόξαν παρά αλλήλων λαμβάνοντες, και την δόξαν την παρά του μόνου Θεού ου ζητείτε;» (Ίω. 5, 44). Όλοι μας επιδιώκουμε την ανθρώπινη δόξα, θέλουμε να μας εξυπηρετούν οι άνθρωποι, όμως την δόξα από τον Θεό, την μόνη αληθινή δόξα, δεν την επιζητάμε. Σ' αυτήν την περίπτωση, λέει ο Κύριος, δεν μπορούμε, να πιστεύουμε.

Όπως βλέπετε την βαθιά, αληθινή και καθαρή πίστη μπορούν να έχουν μόνο αυτοί πού είναι ελεύθεροι από το πάθος της κενοδοξίας. Αυτοί πού σε όλα τα έργα τους επιζητούν όχι την δική τους δόξα αλλά την δόξα του Θεού. Αυτοί πού το καλό πού έχουν το θεωρούν όχι δικό τους κατόρθωμα, αλλά το αποδίδουν στον Θεό, διότι πραγματικά το καλό δεν είναι κάτι δικό μας, αλλά είναι δώρο του Θεού.

Ακόμα και ο μεγάλος απόστολος Παύλος λέει για τον εαυτό του «ου γαρ ο θέλω ποιώ αγαθόν, αλλ' ο ου θέλω κακόν τουτο πράσσω» (Ρω. 7-19) . Αν έτσι έλεγε ο μεγάλος αυτός απόστολος τότε εμείς οι δυστυχισμένοι τι να πούμε; Δεν πρέπει να μετανοήσουμε για την κενοδοξία μας και να καταλάβουμε επιτέλους ότι το καλό πού έχουμε το έχουμε από τον Θεό; Εμείς οι ταλαίπωροι δεν πρέπει να επιζητάμε την δόξα από τους ανθρώπους αλλά μόνο από τον Θεό.     

Υπάρχουν στην Αγία Γραφή δύο παραδείγματα,θα έλεγα πολύ χτυπητά, τα οποία μας δείχνουν πώς ο Θεός τιμωρούσε την κενοδοξία. Το πρώτο παράδειγμα αναφέρεται στον βασιλιά Εζεκία, ο οποίος ήταν πολύ ενάρετος άνθρωπος και ένας από τους καλύτερους βασιλείς στον Ισραήλ. Μια φορά ο Εζεκίας αρρώστησε βαριά και έπρεπε να πεθάνει. Αλλά μετά από θερμή προσευχή ο Θεός του χάρισε 15 χρόνια ζωής. Ο βασιλιάς της Βαβυλωνίας όταν έμαθε για την αρρώστια του έστειλε κάποιους δικούς του ανθρώπους με πλούσια δώρα να παρηγορήσουν τον βασιλιά στην ασθένεια του.

Ο Εζεκίας, ο όποιος ήδη είχε γίνει καλά, οδηγούμενος από την κενοδοξία έδειξε στους απεσταλμένους του βασιλιά της Βαβυλωνίας τους θησαυρούς του. Όταν αυτοί έφυγαν, ο προφήτης Ησαΐας ρώτησε τον Εζεκία ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι πού σε επισκέφθηκαν, γιατ ί μιλήσατε, τι τους έδειξες; Ό Εζεκίας αναγκάστηκε να πει στον προφήτη ότι τους έδειξε τους θησαυρούς του. Τότε ο Ησαΐας του είπε ότι για την κενοδοξία του ο Θεός θα τον τιμωρήσει˙ τους θησαυρούς του θα τους πάρει ο βασιλιάς της Βαβυλωνίας και όλος ο λαός του Ισραήλ θα οδηγηθεί στην Βαβυλώνια αιχμαλωσία.

Και ένα δεύτερο παράδειγμα επίσης πολύ χαρακτηριστικό. Ο βασιλιάς Οζίας, παππούς του Εζεκία, περηφανευόταν πολύ για τη δύναμή του και για τις νίκες του κατά των γειτονικών λαών. Η υπερηφάνεια και η κενοδοξία του έφτασε στο βαθμό να θέλει να μπει στο ιερό του ναού των Ιεροσολύμων και να θυμιάσει. Ό αρχιερέας και οι ιερείς του ναού προσπάθησαν να αποτρέψουν τον βασιλιά απ' αυτή την ασέβεια. Εκείνος όμως όχι μόνο δεν τους άκουσε, αλλά και οργίσθηκε όταν του το είπαν. Μόλις σήκωσε το χέρι του για να θυμιάσει εμφανίστηκε λέπρα σ’ όλο το σώμα του. Όλη την υπόλοιπη ζωή του ήταν αναγκασμένος να κάθεται σε απομόνωση και την χώρα κυβερνούσε ο γιός του.

Ας σκεφτούμε καλά τα φοβερά αυτά παραδείγματα της κρίσης του Θεού κατά των υπερηφάνων και των κενοδόξων και ας ακολουθήσουμε τους ταπεινούς όπως μας λέει ο Χριστός ο Σωτήρας μας και Θεός. Σ' Αυτόν δόξα εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
ΑΡΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ
ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ
ΤΟΜΟΣ Β'
ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ"
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ