Περί αυτογνωσίας -Aγίου Μαξίμου του ομολογητή

Η αυτογνωσία, δηλαδή η γνώση του εαυτού μας, είναι σπουδαία και απαραίτητη.
Είναι ένα μέτρο που αποκτά σταδιακά ο άνθρωπος, χάριτι Θεού και υπακοής ανθρώπου, το οποίο του επιτρέπει να διακρίνει κάποια πράγματα, πρώτα στον εαυτό του, και κατόπιν στους συνανθρώπους του. Μαθαίνει στην πράξη αυτό που λέει ο Κύριος: «χωρίς εμού δεν δύνασθε να κάμητε ουδέν» (Κατά Ιωάννη, 15:5). Μαθαίνει τις αδυναμίες του, μαθαίνει να δίδει την δόξα στον Θεό. Γεύεται εμπειρικά την μακροθυμία του Θεού στην ζωή του, το έλεός του, την συγχωρητικότητά του. Σταματά να έχει καύχημα στον εαυτό του, και βιώνει το γεγονός ότι ο Θεός δεν τον αγαπά επειδή ο άνθρωπος είναι «καλός» και τα κάνει όλα «τέλεια», αλλά επειδή απλά «ο Θεός αγάπη εστί» (Α΄ Ιωάννου, 4:16). Τότε καταλαβαίνει όχι απλά εγκεφαλικά και στείρα, αλλά βιωματικά με όλη την ύπαρξή του, ότι είναι πολύτιμος μπροστά στα «μάτια» του Θεού. Τότε παύει να είναι αυστηρός με τα λάθη των άλλων, και προσπαθεί να συμπεριφερθεί σε αυτούς, όπως ο Θεός σε εκείνον. Η αυτογνωσία δεν είναι κάτι που αποκτάται σε μια στιγμή. Κτίζεται αενάως, και είναι ανάλογη με την επίγνωση του Θεού. Όσο πιο κοντά στον Θεό πάει κανείς, τόσο περισσότερο γνωρίζει τον εαυτό του.
Ακολουθεί σύντομο απόσπασμα από την εμπειρία του αγίου Μάξιμου του Ομολογητή:
«Εκείνος που έχει γνωρίσει την αδυναμία της ανθρώπινης φύσεως, αυτός έλαβε γνώση και της θείας δυνάμεως, και ο άνθρωπος αυτός, γνωρίζοντας ότι όλα τα κατορθώματα τα πραγματοποίησε με τη δύναμη του Θεού, και ότι προχωρεί στην πραγματοποίηση άλλων πιστεύοντας και πάλι σε αυτήν, δεν περιφρονεί ποτέ κανένα από τους ανθρώπους. Διότι γνωρίζει, ότι, όπως ακριβώς βοήθησε αυτόν και τον ελευθέρωσε από πολλά φοβερά πάθη, έτσι έχει τη δύναμη να βοηθήσει όλους όταν θέλει, και προ πάντων εκείνους που αγωνίζονται γι’ αυτόν, αν και βέβαια για ορισμένους λόγους ανεξερεύνητους δεν απαλλάσσει όλους τους ανθρώπους από τα πάθη με τη μία, αλλά σαν αγαθός και φιλάνθρωπος γιατρός θεραπεύει τον καθένα που καταφεύγει προς αυτόν στον κατάλληλο καιρό».
(Φ. ΕΠΕ 14, Έργα αγίου Μάξιμου Ομολογητή, σελ. 233).
Επιμέλεια:ΝΟΤΑ ΧΑΡΑΣ