Σύμβολα και διαδικασία ετοιμασίας του προσφόρου-Ουσιώδη στοιχεία

της Αικατερίνας Bryant

Στόν κάθε άνθρωπο χαρίζεται ένα καρβέλι που είναι η ζωή, να το πλάση με τα χέρια του, να το ζυμώση, να το διαμορφώση, να το χτυπήση, να το αφήση να φουσκώση – να ανακαλύψη τις ιδιότητές του. Υπάρχει πάντα η ελπίδα πώς ο άνθρωπος θα επιλέξη να το σφραγίση με την αγία σφραγίδα, για να το ξαναπροσφέρη στο Θεό, από τον οποίο το παρέλαβε, με την σάρκα του καρφωμένη με φόβο, όμως και με ελπίδα και πίστη για να περιπατήσει “εν καινότητι ζωής” (Ρωμ. 6,4).

Ολόκληρη η πνευματική ζωή του Ορθοδόξου Χριστιανού μπορεί συμβολικά να πή κανείς ότι βρίσκεται κρυμμένη στο πρόσφορο.….

Ο Μεγάλος Ιατρός των ψυχών και των σωμάτων, μέσα στην Ορθόδοξη Παράδοση, μάς έχει δώσει σαφέστατη συνταγή για υγεία. Πρότεινε τον τρόπο ζωής που μάς τραβάει και μάς κρατάει κοντά σε Αυτόν. Ένας από τούς πιό ευλογημένους τρόπους συμμετοχής στην “μικρή Σαρακοστή” πρίν από κάθε θεία Λειτουργία, στην οποία προσφέρεται το φάρμακο της Θείας Κοινωνίας, είναι να ετοιμάσουμε πρόσφορο… Η προσεκτική προετοιμασία του προσφόρου γίνεται ειδική πράξη που οδηγεί με τρόπο φυσικό σε ήρεμη προσευχή και νηστεία για την Θεία Ευχαριστία.

…

.
Οι διάφορες φάσεις της διαδικασίας κατασκευής του προσφόρου, που γίνεται φυσικά με το χέρι, αντιστοιχούν στις εορτές των γεγονότων της ζωής του Χριστού…
Πρώτα αρχίζουμε με την επιλογή των εργαλείων, που πρέπει να είναι της καλύτερης ποιότητος, τα οποία ξεχωρίζονται για χρήση μόνο για τον σκοπό αυτό. Πρίν τον Ευαγγελισμό επέλεξε, προετοίμασε και φύλαξε ο θεός το “αγγείο”, την Μαριάμ, διά του οποίου θα σαρκωνόταν ο Λόγος Του. Τήν κράτησε αγνή και καθαρή μέσα στο Ναό, με σκοπό να την επιλέξη να κάνη το θέλημά Του – να γίνη ο φούρνος για τον Άρτο της Ζωής.
Τά τέσσερα συστατικά που χρησιμοποιούμε για την κατασκευή του προσφόρου (νερό, αλεύρι, μαγιά, αλάτι) είναι τα ελάχιστα απαιτούμενα – είναι το ψωμί στην πιό βασική του μορφή. Είναι μιά ταπεινή και απλή αρχή, η οποία, όμως, διά του μυστηρίου θα γίνη ο Βασιλεύς των όλων. Καί τα τέσσερα στοιχεία είναι απαραίτητα για να προσφέρουμε το σωστό άρτο στην Εκκλησία. Αυτή η απλότητα της αρχής μάς θυμίζει την Γέννηση του Χριστού, την προσφορά της αγάπης Του μέσω της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο Χριστός ήλθε σε ’μάς στην πιό βασική μορφή – σά νεογέννητο βρέφος μέσα σε ταπεινό σπήλαιο με άλογα ζώα τριγύρω Του. Ο Βασιλεύς των όλων ήλθε με λιτή απλότητα, για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε μαζί Του και να τον δεχθούμε.

Γιά να πετύχουμε καλό αποτέλεσμα, κατασκευάζοντας το πρόσφορο, πρέπει να ανακατέψουμε προσεκτικά τα συστατικά του. Δέν επιτρέπεται να παραλείψουμε κανένα. Τό κάθε συστατικό έχει τον σκοπό του. Τό πρώτο μείγμα αποτελείται από νερό, αλεύρι και μαγιά. Τά ανακατεύουμε καλά και τα αφήνουμε να φουσκώσουν μόνα τους. Μετά ρίχνουμε και άλλο αλεύρι για όγκο μαζί με το τελευταίο συστατικό, που είναι το αλάτι, για να φέρουμε το ζυμάρι σε χημική ισορροπία.

Στή ζωή σχηματιζόμαστε απλά στή μήτρα και μετά μαθαίνουμε τούς τρόπους της εν Χριστώ ζωής, καθώς μεγαλώνουμε μέσα στον κόσμο και αυξάνουμε σε ηλικία και σε όγκο, όπως το ζυμάρι που φουσκώνει. Ο Χριστός μάς έδωσε πολλές διδαχές, παραβολές και το παράδειγμά Του σάν μοντέλα για τή ζωή. Μάς αποκάλυψε την Αγία Τριάδα χρησιμοποιώντας γνωστά λόγια και εικόνες… Τό ζυμάρι φουσκώνει φυσικότατα με την ενέργεια της μαγιάς… Τό κτυπάμε κάτω επανειλημμένα… Τό φουσκωμένο ζυμάρι μοιάζει με την ανυπακοή μας, που φουσκώνει με την υπερηφάνια και το πάθος εναντίον του Θεού. Όταν ο Θεός μάς αφήνη μόνους στην πεσμένη φύση μας φουσκώνουμε με τον αέρα της ματαιότητας, γι’ αυτό χρειάζεται να κτυπηθούμε και να “ζυμωθούμε”. Πρέπει επανειλημμένα να επιστρέφουμε στις εντολές του Θεού, με την μετάνοια και την εξομολόγηση, για να ξαναβρίσκουμε την ισορροπία στή ζωή, και την κοινωνία με το Θεό. Αλλιώς φουσκώνουμε σάν το ζυμάρι, εκτός ελέγχου, και αποβάλλουμε όλη μας την ενέργεια στην ατμόσφαιρα και γινόμαστε ξεφούσκωτοι, ξινοί και άχρηστοι. Τό ζυμάρι γίνεται χρήσιμο μόνον όταν ελέγχεται προσεχτικά η ζωτική ενέργεια του μείγματος μαγιάς, νερού και αλεύρου. Μέ τον ίδιο τρόπο πρέπει να προσέχουμε τον εαυτό μας.
Ζυμώνουμε, λοιπόν, το ζυμάρι προσεχτικά και σωστά, ώστε να βγή όλος ο αέρας και φτιάχνουμε μ’ αυτό ένα μπαλάκι. Διαχωρίζουμε το μπαλάκι σε δύο κομμάτια, για να δείξουμε τις δύο φύσεις του Χριστού (τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος), τα οποία ενώνουμε ξανά με νερό και γίνονται ένας άρτος, όπως ο Χριστός είναι ένας και μετά την ένωση των δύο φύσεών Του. Βάζουμε τον άρτο, που προπαρασκευάσαμε και πλάσαμε προσεχτικά, σε ειδικό ταψί – ο Χριστός εισέρχεται, συμβολικά, στα Ιεροσόλυμα’ ο θυσιαστικός αμνός προσφέρει τον εαυτό Του για σφαγή. Σκεπάζουμε το πρόσφορο και το προστατεύουμε, όπως οι μαθητές παρέλαβαν τον Μυστικό Δείπνο κρυμμένοι στο “υπερώον”. Μετά, το ζυμάρι θέλει λίγο χρόνο να “ξεκουραστή” και να μαζέψη τις δυνάμεις του για την επόμενη φάση, όπως και ο Χριστός, όταν προσευχήθηκε πάνω στο λίθο στή Γεθσημανή. Παρομοίως, ο άνθρωπος, μετά τή ζύμωσή του και την κάθαρση των αμαρτημάτων του στην εξομολόγηση, αναπαύεται ήσυχα με την προσευχή, καθώς ετοιμάζεται για την θεία Κοινωνία.

Ο άνθρωπος έχει στή ζωή του την ελεύθερη βούληση να δεχθή τή σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος στο ιερό Βάπτισμα – σάν μπαλάκι από ζυμάρι – ή να ζήση με το δικό του θέλημα. Στή Γεθσημανή ο Χριστός μάς έμαθε το πώς να προσευχόμαστε λέγοντας: “Γεννηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανώ και επί της γής”. Δέχθηκε να κάνη και το επόμενο βήμα, που ήταν η τελική θυσία από αγάπη για εμάς. Καί εμείς πρέπει να δεχθούμε τή σφραγίδα του Θεού και της Εκκλησίας στον εαυτό μας, σάν να είμασταν σβόλος προσφόρου, αναμένοντας το θέλημά Του. Η στρογγυλή ξύλινη σφραγίδα πρέπει να πιεστή πάνω στο ζυμάρι με πολλή δύναμη, καθώς ταυτόχρονα λέμε το “Πάτερ ημών”. Πρέπει να βάλουμε και βάρος επάνω του, για να μή κουνηθή μέχρι που να πιάση. Πιέζεται και ο στρογγυλός στέφανος των ακανθών, με όλο το βάρος των αμαρτιών του ανθρώπου πάνω στο κεφάλι του Χριστού. Μέ εμπαιγμούς και χλευασμούς ήλθε ο Βασιλεύς της Δόξης ταπεινά στον κόσμο και έφυγε εξευτελιζόμενος.
Πρέπει να τρυπήσουμε το ζυμάρι, για να φύγη ο αέρας, όπως από τις τρύπες των καρφιών στα χέρια και τα πόδια του Χριστού, έφυγε αίμα και ζωή.
Όταν τελειώσουμε με τή σφραγίδα, δεν κάνουμε τίποτε παραπάνω στο πρόσφορο. Τό αφήνουμε μόνο του να φουσκώση. Ο εσταυρωμένος Χριστός απέθανε και οι στρατιώτες δεν του έσπασαν τα πόδια – είδαν πώς ήταν νεκρός και τον άφησαν μόνο Του και ακέραιο.
Όταν βάζουμε το πρόσφορο στο φούρνο, θυμόμαστε και τον ευσχήμονα Ιωσήφ, που κατέβασε το τίμιο σώμα από το σταυρό και το έβαλε στον τάφο. Τώρα, όπως και το Μεγάλο Σάββατο, πρέπει απλά να περιμένουμε’ να μείνουμε ήσυχα κοντά στο ζεστό φούρνο και να σκεφτόμαστε την κάθοδο του Χριστού στον Άδη, που έγινε για μάς.
Τελικά, όταν θα περάση αρκετός χρόνος, που μοιάζει με το χρόνο που θα χρειασθή να περάση μέχρι να πιστέψη ο λαός στην αλήθεια του θανάτου και της Ανάστασης του Χριστού, τότε υπερνικάται ο Άδης’ καταργείται οριστικά ο θάνατος. Κλείνουμε το φούρνο’ η διαδικασία τελείωσε. Ψήθηκε πλήρως ο άρτος της προσφοράς.
Βάζουμε το πρόσφορο σε καθαρό άσπρο μαντήλι και τότε είναι έτοιμο να το πάμε στην Εκκλησία και να το δώσουμε στον Ιερέα μέσα στο Ιερό.