ΠΑΛΑΜΑΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑπου υποβλήθηκε στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ΘεσσαλονίκηςΤομέας Αγίας Γραφής και Πατερικής ΓραμματείαςΣύμβουλος Καθηγήτρια: Λάμπρου ΣουλτάναΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20152ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟΕΡΓΟΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ3ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Ν. ΠΑΝΟΥΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΕΣΣΤΟΕΡΓΟΤΟΥ ΑΓΙΟΥΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑπου υποβλήθηκε στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ΘεσσαλονίκηςΤομέας Αγίας Γραφής και Πατερικής ΓραμματείαςΣύμβουλος Καθηγήτρια: Λάμπρου ΣουλτάναΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20154ΠΡΟΛΟΓΟΣΟΆγιοςΓρηγόριοςΠαλαμάς με τη μορφή, το έργο και τη θεολογία του κυριάρχησε όχι μόνο στο χώρο και στο χρόνο στον οποίο έδρασε, αλλά διαπότισε σε μεγάλο βαθμό τη θεολογική σκέψη και την πνευματική αναζήτηση συνολικά. Το συγγραφικότουέργοείναιπλούσιο με τις Ομιλίεςτουνααποτελούν ένα σημαντικό κεφάλαιο τηςεργογραφίαςτου.Σε συνεργασία με τη σύμβουλο καθηγήτριά μου ΣουλτάναΛάμπρου,ανέλαβα την εκπόνηση διπλωματικής εργασίας με θέμα «Θαύματα και παραβολές στοέργοτου Αγίου Γρηγορίου Παλαμά». Τα θαύματα και οι παραβολές του Κυρίου έχουν μελετηθεί εκτενώς καλύπτοντας τμήμα της ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας, στην παρούσα εργασία ωστόσο τα μελετήσαμε μέσα από τα έργα του αγίου Γρηγορίου Παλαμά.Οι δυσκολίες, τις οποίες αντιμετώπισα κατά την πορεία της έρευνας, υπήρξαν πολλές. Η έλλειψη χρόνου, λόγω της εργασίας μου στο χώρο της εκπαίδευσης, μου δημιούργησε δυσκολίεςκατά τη διάρκειαεκπόνησηςτης παρούσας εργασίας. Θερμές ευχαριστίες οφείλω να εκφράσω στην σύμβουλο καθηγήτριά μου για τη συμπαράσταση και την καθοδήγησή της καθ ́ όλη την διάρκεια της εκπονήσεως της παρούσας μελέτης. Εκφράζω επίσης τις ειλικρινείς ευχαριστίες μου στηναναπληρώτρια καθηγήτρια κ.Κυριακούλα Παπαδημητρίου για τις πολύτιμες υποδείξεις της. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου για την ηθική τους συμπαράσταση. Αναστασία Ν. ΠάνουΘεσσαλονίκη 20155ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠΡΟΛΟΓΟΣ4ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ7ΕΙΣΑΓΩΓΗ8-10ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ́ Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟα) Ο βίος11-20β) Το συγγραφικό έργο20-361) Γενικά20-232) Οι Ομιλίεςτου αγίου Γρηγορίου Παλαμά23-36ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ́ΟΙ ΠΑΡΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΣΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑα) Η παραβολή37-47β) Οι παραβολές στο έργο του Αγίου Γρηγορίου1) Η παραβολή του Τελώνη και Φαρισαίου48-512) Η παραβολή του Ασώτου51-573) Η πρώτη παραβολή του θερισμού57-584) Η δεύτερη παραβολή του θερισμού59-615) Η παραβολή της ελεημοσύνης61-636) Η παραβολή των βασιλικών γάμων 63-666ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ́ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥΣΤΙΣΟΜΙΛΙΕΣΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ α) Το θαύμα 67-76β) Τα θαύματα του Κυρίου στις Ομιλίες1) Το θαύμα του παραλυτικού της Καπερναούμ 76-812) Το θαύμα του σεληνιαζόμενου νέου 81-843) Το θαύμα του παραλυτικού της Βηθεσδά84-864) Το θαύμα των δύο τυφλών86-895) Τα θαύμα της ανάστασης του υιού της χήρας89-91ΕΠΙΛΟΓΟΣ92-94ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ95-1017ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣΕΠΕ Έλληνες Πατέρες της ΕκκλησίαςΠ.Ι.Π.Μ.Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών ΜελετώνΦΘΒΦιλοσοφική και Θεολογική ΒιβλιοθήκηΙ.Μ.Μ. Ιερά Μεγίστη Μονή8ΕΙΣΑΓΩΓΗΟ άγιος Γρηγόριος Παλαμάς είναι ένας από τους μεγάλους βιβλικούς και ευαγγελικούς θεολόγους, θεολόγοςεπίσηςτης παράδοσης και κήρυκας της χάριτος. Η προσωπικότητα του αγίου Γρηγορίου,καθώς επίσης και η διδασκαλία του,αποτέλεσαν το αντικείμενο πλήθους μελετών1.Ειδικότερα για τον άγιο Γρηγόριο οργανώθηκαν συνέδρια προς τιμή του, τα πρακτικά των οποίων εκδόθηκαν,όπου ποικίλες μελέτεςαναφέρονται στην προσωπικότητά του και στις διάφορες πτυχές του έργου του. Στοιχεία για τη ζωή και το έργο του αγίου Γρηγορίου αντλούμε από τα πρακτικά του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Αθηνών και Λεμεσού με θέμα Ο άγιος Γρηγόριος στην ιστορία και το παρόν2,καθώς και από τα πρακτικά του θεολογικού συνεδρίου που οργάνωσεπρος τιμή του αγίου με θέμα Εις τιμήν και μνήμην του εν αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά3.Τα θαύματα και οι παραβολές του Κυρίου αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για το οποίο έχουν γραφεί πολλές μελέτες. Στην παρούσα εργασία ερευνήσαμε τα θαύματα και τις παραβολές του Κυρίου στο έργο του αγίου Γρηγορίου Παλαμά και στον τρόπο που τα εντάσσει στην όλη διδασκαλία του. Μελετώντας τα θαύματα και τις παραβολές που απηύθυνε στο ποίμνιό του παρατηρήσαμε ότι χρήση και 1Βλ. Σταμούλη Χρ., Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στη σύγχρονη ελληνική θεολογία,εκδόσεις Ι. Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2000. Πρβλ. ΛάμπρουΣ., «The practice of the teaching of the three hierarchs by st. Gregory Palamas on the godly and human wisdom», ΑνάτυποτουΑλεξανδρινούΑμητού,αφιέρωμαστημνήμητουΙ. Μ. Χατζηφώτη, τόμοςΒ ́, Αθήνα2009.σ. 221.2Βλ. Πρακτικά Διεθνών Επιστημονικών Συνεδρίων Αθηνών και Λεμεσού, με θέμα Ο άγιος Γρηγόριος στην ιστορία και το παρόν, Αθήνα 13-15 Νοεμβρίου 1998 και Λεμεσός (5-7 Νοεμβρίου 1999), εκδόσεις Ι. Μ. Μ.Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2000.3Βλ. Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου, με θέμα Εις τιμήν και μνήμην του εν αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά, Θεσσαλονίκη 12-14 Νοεμβρίου 1984, εκδόσεις Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1986.9ανάπτυξη αυτών κάμει ο άγιος στις Ομιλίες του, τη μορφή, τη μέθοδο και το περιεχόμενο των οποίων παρουσιάζουμε στην εργασία μας.Ηπαρούσα μελέτη κατανέμεται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο της μελέτηςπαρουσιάζουμεσυνοπτικάτα βιογραφικά στοιχεία του αγίου και το συγγραφικό του έργο.Περιγράφουμε το διαποτισμένο με ευλάβεια περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατράφηκε. Όσον αφορά στιςΟμιλίεςτου αγίου Γρηγορίου παρουσιάζουμε τον σκοπό συγγραφής τους και τις αιτίεςεκ των οποίων απωλέστηκαν αρκετές από αυτές. Επιπλέον γίνεται αναφορά στα θέματα που πραγματεύονται, καθώς επίσης στο ύφος και στη μέθοδό τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφερόμαστε στις παραβολές του Ιησού Χριστού, στους λόγους για τους οποίους δίδασκε με παραβολές.Επίσης κάνουμε λόγο για τηθεωρία των παραβολών, πραγματοποιώντας μια ιστορικήανάλυση τουόρου ́ ́παραβολή ́ ́. Στη συνέχεια του παρόντοςκεφαλαίουπραγματοποιούμε ανάλυση των παραβολών, τις οποίες χρησιμοποίησε στα έργα του ο άγιος Γρηγόριος.Ο άγιος με τις παραβολές,μέσα δηλαδή από καθημερινές εικόνες, παρουσίαζε στο ακροατήριό τουτα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών. Με την παραβολή του Τελώνη και Φαρισαίου παρουσίασε δύο διαφορετικές συμπεριφορές των ανθρώπων πάνω στο ίδιο θέμα, της ταπείνωσης και της υπερηφάνειας. Ένας ακόμα σκοπός της χρήσης των παραβολών ήταν να προτρέψει όσους τον άκουγαν να απομακρυνθούν, με τον τρόπο ζωής τους,απότα πάθη και να βαδίζουν δίπλα στον Κύριοτην οδό της αρετής. Με την παραβολή της ελεημοσύνης ο άγιος διδάσκει ότι πρέπεινα 10δείχνουμεσυμπάθεια ακόμα και σε εκείνους που μαςαδίκησαν.Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο της παρούσας μελέτης παρουσιάζουμε τα θαύματα του Κυρίου. Αναφέρουμε τους τύπους των θαυμάτων και παρατηρούμε ότι τα θαύματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των αφηγήσεων των ευαγγελίων. Κατόπιν αναλύουμε τα θαύματα, τα οποία πραγματεύθηκε στις Ομιλίες του ο άγιος.Ο άγιος Γρηγόριος αναφέρεται στα θαύματα θεραπείας που πραγματοποίησε ο Κύριος, όπως το θαύμα του παραλυτικού της Καπερναούμ, το θαύμα του παραλυτικού της Βηθεσδά και το θαύμα των δύο τυφλών, παρουσιάζειτην παιδαγωγική μέθοδο που χρησιμοποίησε ο Κύριοςενεργώντας θαύματα μπροστά στα μάτια άπιστων για να τους οδηγήσει στην αληθή πίστη, με σκοπό να στηρίξει και να κρατήσει ένθερμη την πίστη των ακροατών του.Η εργασία κατακλύεται με τον επίλογο και τη βιβλιογραφία, χωρισμένη σε πηγές και βοηθήματα, ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου