Οι λόγοι του ΕσταυρωμένουΟ Ζ' ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ

πρώην Σεβ. Μητροπολίτου Πατρών κ. Νικοδήμου,
Μηνύματα Μεγάλης Εβδομάδος,
Εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 1996, σελ. 278-286

Ο Ζ' ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ

«Καί φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς εἴπε· Πάτερ, εἰς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου »

Ό ταν οι άνθρωποι φθάνουν στις τελευταίες στιγμές της ζωής των δεν έχουν δύναμιν να φωνάξουν. Όταν εγγίζη το τέλος, τον άνθρωπον τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις του. Μόλις ίσως κατορθώνει να προφέρη μερικές λέξεις, πολύ χαμηλόφωνα. Ολίγον κινούνται τα χείλη διακεκομμένα. Και σε λίγο ο άνθρωπος σβήνει.

Αλλ' όταν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός αποθνήσκη επί του Σταυρού, έχει πλήρη κυριαρχίαν σώματος και πνεύματος. Και «φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ είπε· Πάτερ, εἰς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου».

Και έπρεπε πράγματι με μεγάλην φωνήν να προφέρη ο Κύριος αυτά τα τελευταία λόγια Του επάνω στον Σταυρό. Έπρεπε να ακουσθή μεγαλοφώνως αυτός ο λόγος. Να τον ακούσουν δυνατά οι παριστάμενοι. Και να μείνη εις τους αιώνας το βαθύ νόημα και το υψηλόν δίδαγμα που πηγάζει από τον λόγον Του αυτόν, εις τον οποίον και θα επιστήσωμεν την προσοχήν κατά την αγίαν αυτήν ημέραν και ώραν.

1. «Φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ο Ιησούς είπε: Πάτερ, εἰς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου». Πλησιάζει η στιγμή του θανάτου Του επί του Σταυρού. Και θέλει να απευθυνθή προς τον ύψιστον Θεόν· και να Τον ονομάση, δια μίαν ακόμη φοράν, πατέρα. Και η λέξις αυτή έπρεπε να ακούσθη πολύ καθαρά. Διότι είναι η λέξις που εκφράζει την σχέσιν Του προς τον Θεόν. Και έπρεπε να το μάθη ο κόσμος από τα χείλη Του -προτού σιγήση η γλώσσα Του από τον επερχόμενον θάνατον- ότι επιμένει μέχρι τέλους να βεβαιώνη ότι είναι ο Υιός του Θεού.

Ναι. Αυτός που αποθνήσκει επί του Σταυρού· ο αιμόφυρτος αυτός κατάδικος « ὁ Ἐσταυρωμένος» ο χλευαζόμενος καί εμπαιζόμενος από τους σταυρωτάς Του και αποδοκιμαζόμενος από τα πλήθη του λαού που είχε ευεργετήσει και μέχρι πρό ολίγου τα ενέπνεε και τα ενθουσίαζε και του εφώναζαν «ὡσαννά· ε ὐ λογημένος ὁ ἐ ρχόμενος» - είναι ο Υιός του Θεού. Και το διακηρύσσει και την τελευταίαν στιγμήν, με την επίκλησιν «Πάτερ».

Αυτήν την λέξιν -δια να υπάρχη από αιώνων προεικόνισις του θείου Δράματος- την είπεν άλλοτε και ο Ισαάκ, την ώραν που επρόκειτο να τον θυσιάση ο Αβραάμ εις τον Θεόν. Έκπληκτο το παιδί εκείνο δεν έβλεπε, ανάμεσα στις άλλες προετοιμασίες δια την θυσίαν, να ύπάρχη και το απαραίτητο σφάγιον· και έρωτα με απορίαν τον πατέρα του Αβραάμ· «πάτερ... ἰδού τό πῦρ καί τά ξύλα· ποῦ ἐστι τό πρόβατον τό εἰς ὁλοκάρπωσιν;» (Γέν. κα' 7). Και ήτο αρκετή η λέξις αυτή («πατέρα μου»!) να συγκίνηση τον Αβραάμ. Και με πολλήν τρυφερότητα απήντησε· «παιδί μου»! Έχει ο Θεός! Και επηκολούθησε πράγματι άμεσος επέμβασις του Θεού. Επαρουσίασε ένα κριάρι, που πήρε την θέσιν του Ισαάκ επάνω εις τον βωμόν, δια να γίνη η θυσία που ετοιμάζετο...

Αλλά τώρα η θυσία του Εσταυρωμένου συνετελέσθη. Ο Χριστός προσέφερε την ζωήν Του «λύτρον ἀντί πολλῶν», δια την ιδικήν μας σωτηρίαν. Θα προφέρη όμως πριν αποθάνη επί του Σταυρού την λέξιν «Πάτερ». Και θα επιμείνη μέχρις εσχάτων εις την ομολογίαν και την διακήρυξίν Του ότι είναι ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού, που θυσιάζεται διότι «ο ὕ τως ἤ γαπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν υἷον αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁπιστεύων εἰς αὐτόν μή ἄποληται, ἄλλ ἔχη ζωήν αἰώνιον».

Τι και αν οι εχθροί Του λέγουν ότι εβλασφήμησεν, ότι εαυτόν υιόν Θεού εποίησεν»; Εκείνος «φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ» πιστοποιεί ότι είναι ο Υιός του Θεού, δια να το γνωρίζουν αδιαμφισβήτως αι γενεαί πάσαι. Και μη θαυμάζετε ότι αποθνήσκει - « θανάτῳ σταυροῦ » μάλιστα. Ο Υιός του Θεού θα νικήση τον θάνατον δια της Αναστάσεως. Και θα καταισχυνθούν οι εχθροί Του.

2. Όταν δε λέγη· «Πάτερ, εἰς χείρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου», θέλει να εκφράση την βαθυτάτην επιθυμίαν Του να παραδοθή στα χέρια του Θεού. Δια τον αμαρτωλόν άνθρωπον είναι «φοβερόν τό ἐμπεσεῖν εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος». Αλλά δια τον Χριστόν η αγάπη του επουρανίου Πατρός Του είναι δεδομένη προαιωνίως. Μόλις δε προ ολίγου, μετά τόν Μυστικόν Δείπνον, έλεγεν εις τους μαθητάς Του· «καθώς ἠγάπησε μέ ὁ πατήρ, κἀγώ ἠγάπησα ὑμᾶς· μείνατε ἐντῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ... καθώς ἐγώ τάς ἐντολάς τοῦ πατρός μου τετήρηκα καί μένω αὐτοῦ ἐν τῇ ἀγάπῃ» (Ἰω. ιε' 920). Είναι ο Ἅγιος τῶν ἁγίων. Και ο άγιος Θεός Τον ωνόμασεν «Υἷόν Του ἀγαπητόν, ἐνᾧ η ὔδοκησεν».

Εξάλλου, όταν λέγη· «πάτερ, εἰς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου», διακηρύσσει, μαζί με την απόλυτον αγιότητά Του, και την απόλυτον εξουσίαν Του. Ήτο βεβαίως, μέχρι αυτής της ώρας, εις χείρας των σταυρωτών Του. Διότι ήλθε προς το εκούσιον Πάθος. Αλλά τώρα έφθασε το τέλος. Το μαρτύριον και η θυσία Του ετελείωσε. Δεν είναι πλέον εις την διάθεσιν της κακότητος των ανθρώπων. Παραδίδει τον εαυτόν Του εις τον Θεόν, τον Πατέρα Του.

Προηγουμένως, εσημείωσεν ο Ευαγγελιστής, ότι «φωνή μεγάλη» είπε· «Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τί μέ ἐγκατέλιπες;». Και τώρα, δια δευτέραν φοράν, «φωνῇ μεγάλῃ» ἐπίσης, λέγει· «πάτερ, εἰς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου».

Την πρώτην φοράν ομιλεί, ενώ σηκώνει το βάρος της αμαρτίας της όλης ανθρωπότητος. Και αισθάνεται τον Θεόν να αποστρέφη το βλέμμα από επάνω Του, διότι τον έβλεπε να φέρη ένα απαίσιον φορτίον, «αἴρων τήν ἁ μαρτίαν τοῦ κόσμου». Αλλά εις το τέλος της μεγάλης θυσίας Του επιβλέπει πάλιν ο Θεός Πατήρ επί τον Υιόν Του, διότι είναι ο νικητής της αμαρτίας και του θανάτου. Τον βλέπει πάλιν ως τον Υιόν Του τον αγαπητόν εν ω ηυδόκησε».

Και ο Υιός αντιστοίχως, την ύστατην αυτήν ώραν του Πάθους Του, «φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ» προφέρει ως τελευταίον λόγον Του από του Σταυρού, μίαν φράσιν από τους ψαλμούς του Δαυίδ, που προσθέτει την λέξιν «Πάτερ» («Πάτερ, ε ἰ ς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου» [Ψαλμ. λ' 5]), δια να τονίση, όπως προείπομεν, την προς τον Πατέρα μοναδικήν σχέσιν Του, ως ο Υιός Του ο μονογενής και αγαπητός.

3. Εκ των ψαλμών ήντλησε και τους προηγουμένους λόγους που είπεν από του Σταυρού. Απ' αρχής δε της δημοσίας ζωής Του ομιλεί πολλάκις με φράσεις εκ της Γραφής, με την ρητήν μάλιστα δήλωσιν «γέγραπται». Και μέχρι της τελευταίας στιγμής έχει όλην την ψυχραιμίαν και το ζήλον νά θέλη νά εφαρμοσθούν μέχρι κεραίας αι Γραφαί, αφού, όπως λέγει ο Ε ὐ αγγελιστής, «ἵνα τελειωθῇ ἡ Γραφή», δέν παρέλειψε, κρεμάμενος ἐ πί του σταυρού, να είπη ακόμη και το «διψ ῶ », διότι αυτό μόνον υπελείπετο δια να εκπληρωθούν άπαντα τα περί αυτού γεγραμμένα (Λούκ. κδ' 44, Ἰω. ιβ' 16). Αφού δε όλα είχαν τελειώσει, υπεγράμμισεν εις τους μαθητάς, μετά την Ανάστασίν Του, « ὅ τι δε ῖ πληρωθῆναι πάντα τα γεγραμμένα ἐ ν τ ῷ νόμῳ Μωσέως καί προφήταις καί ψαλμοῖς περί ἐ μο ῦ » (Λούκ. κδ' 44).

Συνέδεσε την ζωήν Του και τον θάνατον του με τους λόγους του Θεού απολύτως. Όπως επίσης είχε συνδέσει όλην την ζωήν Του με την προσευχήν και την διαρκή επικοινωνίαν με τον ουράνιον Πατέρα Του. Και όπως εις τον κήπον της Γεθσημανής έτρεχε ο ιδρώτας Του «ὡσεί θρόμβοι α ἵ ματος» όταν προσηύχετο, με μεγάλην έντασιν και αγωνίαν, προς τον Πατέρα, έτσι και τώρα υψώνει με μεγάλην φωνήν τον τόνον της τελευταίας εκείνης από του σταυρού προσευχής Του. Και απέθανε με τας λέξεις της προσευχής εις τα χείλη· «Πάτερ, ε ἰ ς χεῖρας σου παραθήσομαι τό πνεῦμά μου». Δια να μάθωμεν ημείς ότι όπως ζώμεν, έτσι και αποθνήσκομεν. Εάν ζήσωμεν με ευσέβειαν και αρετήν, θα έχωμεν και χριστιανικά τα τέλη της ζωής ημών. Αλλά δι' όσους ζήσουν εν αμαρτίαις, θα είναι φοβερά η ώρα του θανάτου, εφ' όσον δεν μεσολάβηση μετάνοια.

Πρέπει δε, τέλος, να προσθέσωμεν ότι τα προσευχητικά αυτά λόγια που με μεγάλην φωνήν είπεν ο Εσταυρωμένος Κύριος εμπεριέχουν μήνυμα σωτηρίας προς τον κόσμον. Διότι ομιλεί μεν ως υιός προς τον Πατέρα τον εν τοις ουρανοίς, αλλά προς τους επί γης ανθρώπους ομιλεί ως κύριος και εξουσιαστής. Και τονίζει ότι η κακία των έπεσεν εις το κενόν. Όσον και αν Τον υπέβαλαν εις τα φρικτά και άχραντα Πάθη, Εκείνος τελικά είναι ο νικητής. Ο Χριστός «ἐγερθείς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνήσκει· θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει» (Ρώμ. ς' 9). Αυτός κυριαρχεί και όταν αποθνήσκη επί του Σταυρού. Και γι' αυτό μπορούσε να λέγη· «τίθημι τήν ψυχήν μου, ἵνα πάλιν λάβω αὐτήν. Οὐδείς αἴρει αὐτήν ἀπ' ἐμοῦ, ἀλλ' ἐγώ τίθημι αὐτήν ἀπ' ἐμαυτοῦ· ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι αὐτήν, καί ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν» (Ἰω. ι' 18). Αποθνήσκω, διότι το θέλω· διότι αυτό είναι το θέλημα του Θεού· και όχι διότι μου το επέβαλεν η κακία των ανθρώπων. Προσφέρω το αίμα μου και την ζωήν μου προς σωτηρίαν των ανθρώπων. Δέχομαι τον θάνατον από το πλάσμα μου, εγώ ο Πλάστης και Δημιουργός, δια την λύτρωσιν και σωτηρίαν του κόσμου.

Ναι. Δι' αυτό απέθανεν ο Κύριος επί του Σταυρού. Δια να αποπλύνη με το αίμα Του τον ρύπον των αμαρτιών μας.

Ημείς δε οι λάτρεις και προσκυνηταί του Εσταυρωμένου ας σταθώμεν ευλαβώς ενώπιον του Σταυρού Του. Και με βαθειάν συγκίνησιν - μέχρι δακρύων- και με συντριβήν και ευγνωμοσύνην ας ομολογήσωμεν ότι «Οὗτος τάς ἡμῶν φέρει καί περί ἡμῶν ὀδυνᾶται».

Και είθε το τίμιον αίμα Του να «καθαρίσῃ ἡμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας». Και ο Σταυρός του, ως κλίμαξ ουρανομήκης, να μας ανεβάση μέχρι του θρόνου της μεγαλωσύνης Του, δια να ακούσωμεν από τον δι' ημάς Σταυρωθέντα τον μακάριον λόγον πουείπε εις τον ληστήν· «Σήμερον μετ' ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ Παραδείσῳ».