Ανακαλύπτοντας τον ερωτικό άνθρωπο

Ο Δημήτρης Καραγιάννης είναι ένας ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής που ζει κι εργάζεται στην Αθήνα. Πρόσφατα συμμετείχε σε ένα κύκλο ομιλιών που διοργάνωσε  το TEDxAcademy*. Ο τίτλος της ομιλίας του ήταν «Ανακαλύπτοντας τον ερωτικό άνθρωπο» και είχε ως θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις στην εποχή μας, έτσι όπως τις έχει εξετάσει με τη δουλειά που κάνει στην «Αντίστιξη».

Η Αντίστιξη είναι ένα εκπαιδευτικό Ινστιτούτο που ίδρυσε με τη γυναίκα του Ελένη Καραγιάννη, που στεγάζεται σε μια πολυκατοικία κοντά στην πλατεία Μαβίλης. Ο δρ Καραγιάννης έχει γράψει και βιβλία, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα «Ρωγμές κι αγγίγματα» και «Η αδικία που πληγώνει», εκδόσεις Αρμός.

Κατά μία άποψη ο δρ Καραγιάννης είναι ένας αισιόδοξος άνθρωπος αφού βασική πεποίθησή του είναι ότι «σε μια μακροχρόνια σχέση ανακαλύπτεις τον εαυτό σου. Είναι μια εξερεύνηση που δεν τελειώνει ποτέ. Σε μια τέτοια σχέση παράγεται μια δυναμική όπου γνωρίζεις τον εαυτό σου και αυτά που σε δυσκολεύουν στη συνύπαρξη με τον άλλο, είναι θέματα τα οποία αν τα επεξεργαστείς κάνεις υπερβάσεις. Ζορίζεσαι σε μια μακροχρόνια σχέση αλλά αυτό σημαίνει ελπίδα».

Κατά τον δρ Καραγιάννη "Στον αντίποδα του ερωτικού ανθρώπου βρίσκεται ο σεξουαλικός άνθρωπος, ο καταναλωτής του έρωτα., αυτός δηλαδή που δεν ενδιαφέρεται για το πρόσωπο του άλλου. Λειτουργεί συλλεκτικά κι εκπαιδεύει τον εαυτό του να είναι συνέχεια απών. Με το που ζορίζεται σε μια ευκαιριακή σχέση, αποδρά από τον εαυτό του κι απ’τη σχέση του. Για τους σεξουαλικά πεινασμένους αυτό μοιάζει ελκυστικό, αλλά οδηγεί τελικώς σε ένα άδειασμα - όχι ηθικό, αλλά οντολογικό. Ομως το απρόσωπο σεξ αφορά μεγάλο αριθμό ανθρώπων, διότι είναι περισσότερο διαθέσιμο από ποτέ και σήμερα πλέον μπορούμε να μιλάμε για σεξουαλικό εθισμό. Το σεξ είναι το πιο φθηνό εθιστικό. Το πιο φθηνό χαλαρωτικό. Μπορεί όμως να καταστρέψει, όπως οι ουσίες ή ο τζόγος. Το παλιό μαρξιστικό τσιτάτο σήμερα γίνεται έτσι: το σεξ είναι το όπιο του λαού. Παρατηρούμε το φαινόμενο αυτό στις πολύ χαμηλές κοινωνικές τάξεις αλλά και στις πιο υψηλές. Για διαφορετικούς λόγους, συχνά, άνθρωποι από τόσο διαφορετικές οικονομικά τάξεις συμπεριφέρονται παρόμοια: δεν ενδιαφέρονται για σχέσεις που απαιτούν διάθεση του εαυτού τους».

Η γνώμη του δόκτορα για το πασίγνωστο από τον καιρό του Φρόιντ και κεντρικό θέμα για κάθε σχολή, Οιδιπόδειο σύμπλεγμα είναι η εξής: «Συνήθως μιλάμε για την αδυναμία του γιου να ξεφύγει από τη μητέρα. Εμείς εδώ όμως μιλάμε περισσότερο για το “Ιοκάστειο”. Δεν ήταν μόνος του ο Οιδίποδας σε αυτή την ιστορία. Γιατί να το χρεωθεί όλο αυτό μονάχα ο Οιδίποδας και η Ιοκάστη τίποτα; Εκεί δεν ήταν και η μητέρα του; Εχουμε μια μονομέρεια εδώ και αυτό είναι αποτέλεσμα της ψυχολογίας που σκεφτόταν γραμμικά. Είχε το άτομο μπροστά της και σκεφτόταν μόνον αυτό. Ενώ εμείς εδώ δουλεύουμε πάνω στην αλληλεπίδραση μέσα σε ένα ζευγάρι. Εστιάζουμε επίσης σε κάτι ακόμα: παλιά έλεγαν ότι πρέπει να γνωρίσεις και να εξαφανίσεις την παθολογία σου για να νιώσεις καλά. Η πράξη όμως λέει ότι ποτέ δεν θα εξαφανίσουμε όλη μας την παθολογία. Δεν μπορείς να χάσεις και τα καλά σου στοιχεία. Ενα ζευγάρι θα έχει φθορά, αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι να μη χάσει τη θετική του αλληλεπίδραση. Γι’ αυτό και δίνουμε μεγάλη έμφαση όχι σε μια αφελή, επιφανειακή ψυχολογία, τύπου “σκέψου θετικά, πέρνα καλά”. Αυτό το ροζ, το ψεύτικο κρύβει από κάτω πολλή μαυρίλα την οποία δεν αντιμετωπίζει ποτέ. Τι να κάνουμε; Η ευχαρίστηση δεν είναι δυνατόν να διαρκεί για πάντα. Αφήστε που συχνά συγχέουμε την ευχαρίστηση με την ευτυχία».

Προσωπικά μιλώντας τώρα και βάσει των ελάχιστων εμπειριών που έχω από ψυχοθεραπευτές και σχολεία ψυχικής υγείας, μπορώ να πω πως δεν είναι το φόρτε μου αυτός το είδος της βοήθειας που μπορεί να μου προσφέρει αυτή η επιστήμη. Δεν υποστηρίζω πως είναι αδύναμη η βοήθεια που μπορεί να χαρίσει σε όλους τους ανθρώπους. Φυσικά και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σ’όλη τη Γη, με τους περισσότερους απ’αυτούς να ζουν στις σύγχρονες πολύβουες, ρευστές, σκληρά ανταγωνιστικές κι απρόσωπες μητροπόλεις, οι οποίοι ισχυρίζονται πως μια θεραπεία που έκαναν σε τέτοια κέντρα είχε όντως ευεργετικά αποτελέσματα.                                                                         Τι έχω εισπράξει εγώ; Όταν έρχομαι σ’επαφή με τις γενικές ιδέες αυτών των διερευνήσεων της ανθρώπινης ψυχής, μένω σχεδόν ικανοποιημένος. Όταν όμως προχωράμε στο συγκεκριμένο, εκεί έχω την αίσθηση ότι ελάχιστα μπορούν αυτές οι αναλύσεις να μου προσφέρουν. Συνήθως οι θεραπευτές κινούνται με αρχές και κανόνες που χαρακτηρίζουν τη σχολή που επέλεξαν και είναι μία από τις πολλές σχολές που έχουν δημιουργηθεί εδώ κι εκεί. Οι αρχές αυτές και τα στάνταρ της σχολής τους προφανώς αλληλοεπηρεάζονται με την προσωπικότητά τους και με τη ζωή που κάνουν. Παρόλο που οι εργαζόμενοι αυτοί κινούνται στα πλαίσια της μερικότητας, που την εκφράζει η σχολή τους, εντούτοις τίποτα δεν αποκλείει τη δυνατότητα να προσφέρουν μια ουσιαστική βοήθεια στους έχοντες ανάγκη. Υποστηρίζω πάντως πως ακόμα και στο συγκεκριμένο ακόμα και οι πιο χαρισματικοί ψυχοθεραπευτές, κινούνται περισσότερο στον ελάχιστο κοινό παρανομαστή των ανθρώπων και λιγότερο σ'αυτό που διαφοροποιεί τον έναν από όλους τους άλλους, σ’αυτό που είναι το ξωτικό της μοναδικότητάς μας. Με λίγα λόγια, γι'αυτούς τους επιστήμονες, οι οποίοι κάνουν μία πάρα πολύ δύσκολη δουλειά, μου φαίνεται ότι το καλύτερο που μπορούμε να δεχτούμε, είναι ότι βοηθάνε, αλλά ως ένα σημείο. Από εκεί και πέρα το βάρος της όποιας αποθεραπείας μας, που περνάει μέσα από την συμφιλίωση μ'αυτό που είμαστε, πέφτει στις δικές μας πλάτες….κι ο θεός βοηθός. Αυτή εν συντομία είναι τώραη γνώμη μου, όμως πολύ θα ήθελα ν'ακούσω κι άλλες γνώμες.

Αν πατήσετε εδώ θα σας παρουσιαστεί το βίντεο με την 14’ ομιλία που έκανε ο δρ Καραγιάννη στο τελευταίο συνέδριο του TEDxAcademy, το οποίο έγινε το Σεπτέμβριο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Έχει αρκετά ενδιαφέροντα σημεία, κάποιες σκέψεις του που ξεφεύγουν από τις τρέχουσες κοινοτυπίες και προκαλούν την περιέργεια. Χαρισματικός ομιλητής δεν είναι, αλλά με έναν τρόπο σου κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον. 'Ισως γιατί διαισθάνεσαι ότι όσα λέει έχουν δουλευτεί από τον ίδιο. Αν η ομιλία του είχε και μια καλύτερη δομή και καλύτερα περάσματα, όλα θα ήταν πιο ελκυστικά. Ελπίζουμε την επόμενη φορά να μας κερδίσει προσφέροντάς μας ερεθίσματα που συνολικά θα μας κινητοποιήσουν.

Ο πίνακας που κοσμεί αυτό το άρθρο είναι του Μάρτιν Κιπερμπέργκερ ( Αμβούργο 1953 - Βιέννη 1997). Τον ζωγράφισε το 1984 κι έχει τίτλο Onesome. Από 10/10 έως 26/1/14 στο Κυκλαδικό Μουσείο Τέχνης θα λειτουργεί έκθεση 36 έργων του Κιπερμπέργκερ με τίτλο "A cry for freedom". 

*Έχουμε κάνει κι άλλη μια φορά την παρουσίαση του TED. Φρεσκάρουμε τη μνήμη μας λέγοντας με λίγα λόγια πως το TED είναι μία μη κερδοσκοπική εταιρεία επικεντρωμένη σε ιδέες που αξίζει να διαδοθούν. Ιδρύθηκε το 1996 από τον Κρις Άντερσον και σε πρώτη φάση προσπάθησε να φέρει σε επαφή τον κόσμο του σχεδιασμού, της τεχνολογίας και της ψυχαγωγίας. Από τότε τα είδη με τα οποία ασχολείται το TED όλο και διευρύνεται. Το TED διοργανώνει συνέδρια και επιλέγει ομιλητές τους οποίους βιντεοσκοπεί. Κατόπιν αναρτά αυτά τα βίντεο στο διαδίκτυο έτσι ώστε να είναι προσιτά στον καθένα. Ο εμπλουτισμένος βασικός στόχος του TED  είναι να προωθήσει την εξάπλωση των μεγάλων ιδεών. Στόχος του είναι να παρέχει ένα βήμα για έξυπνους στοχαστές απ’όλο τον κόσμο, μεγάλους οραματιστές και εμπνευσμένους καθηγητές, έτσι ώστε τα εκατομμύρια των ανθρώπων να μπορούν εύκολα να έρχονται σε επαφή με σκέψεις που θα τους βοηθήσουν σε μια καλύτερη κατανόηση των μεγαλύτερων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κόσμος, ενισχύοντας παράλληλα την  επιθυμία τους να συμβάλουν στη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους. Πυρήνας σε αυτό το στόχο είναι η πεποίθηση ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη δύναμη για την αλλαγή του κόσμου από μια ισχυρή ιδέα. Η έδρα του TED βρίσκεται στη Νέα Υόρκη και στο Βανκούβερ, ενώ συνεργάτες του TED εργάζονται σε πολλές πόλεις σε όλον τον κόσμο.