α. Περί τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί περί μεταφυσικῆς β. Ὁ μοναχισμός, Πατερική Θεολογία, 21ο Μέρος, Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

α. Περί τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί περί μεταφυσικῆς

β. Ὁ μοναχισμός, Πατερική Θεολογία, 21ο Μέρος

Ὁμιλία στίς 06-12-2014

Νά συνεχίσουμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ τήν Πατερική Θεολογία πού μελετᾶμε. Τό πρῶτο κεφάλαιο ἐπιγράφεται «Περί τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ» καί λέει ὁ π. Ἰωάννης ὁ Ρωμανίδης, «Κατά τήν Πατερική παράδοση», τήν Ὀρθόδοξη παράδοση, «ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὅπως καί ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἁπλή. Ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἁπλή καί δέν μετέχεται ἀπό τά κτίσματα». Δηλαδή, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι καί ὅλα τά ἄλλα κτίσματα δέν μετέχουμε στήν οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μετέχουμε στίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖες εἶναι πολλές στίς φανερώσεις τους. Οὐσιαστικά ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ εἶναι ἁπλή καί μία, ἀλλά ἔχει πολλές φανερώσεις καί ποικίλα ἀποτελέσματα.

«Ἡ ἐνέργεια ὅμως τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ἡ φυσική ἐνέργεια τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ, μετέχεται μέ τήν κτίση. Δέν μετέχεται ὅμως, κατά τόν ἴδιο τρόπο, ἀπό ὅλα τά κτίσματα. Ὑπάρχει διαφορετική μεθέξις τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ ἀπό τά κτίσματα, ἀλλά ὑπάρχουν καί διαφορετικῶν εἰδῶν ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ, ὅπως εἴπαμε, οἱ ὁποῖες μετέχονται. Δηλαδή, οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ διακρίνονται ἡ μία ἀπό τήν ἄλλη. Γι’ αὐτόν τόν λόγο, οἱ Πατέρες ἀναφέρουν ὅτι ἡ μία ἁπλή φυσική ἐνέργεια τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ μερίζεται -διαμερίζεται δηλαδή– σέ διαφορετικά εἴδη ἐνεργειῶν καί σέ πολλούς ἀποδέκτες. Πῶς ὅμως; Ἀμερίστως! Μερίζεται ἀμερίστως», χωρίς νά διαιρεῖται. Λέγαμε κι ἄλλη φορά ὅτι γιά τόν Θεό δέν ἔχουμε λέξεις. Δέν μποροῦμε νά περιγράψουμε τόν Θεό, πολύ περισσότερο τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά καί τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ δέν μποροῦμε νά τίς περιγράψουμε. Γι’ αὐτό λέμε κάτι καί μετά τό ἀναιροῦμε, γιά νά δείξουμε ὅτι δέν μποροῦμε νά ποῦμε… ‘Μερίζεται ἀμερίστως’. Καί μερίζεται καί δέν μερίζεται δηλαδή, μᾶλλον μοιράζεται χωρίς νά διαιρεῖται. Στά κτιστά πράγματα μέ ἕνα κερί μποροῦμε νά ἀνάψουμε κι ἄλλα κεριά. Αὐτή ἡ φλόγα πού ἄναψε ἀπό τό πρῶτο κερί μοιράστηκε στά ἄλλα κεριά;

Ὄχι. Παραμένει ἡ ἴδια, δέν ἔχασε κάτι, ἁπλά ἄναψε καί τά ἄλλα κεριά. Δέν γίνεται βέβαια ἔτσι στόν Θεό. Δέν ξέρουμε πῶς γίνεται στόν Θεό. Εἶναι μυστήριο ἡ ὅλη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες ‘μερίζεται ἀμερίστως’, ἀλλά τό παράδειγμα αὐτό μᾶς δίνει μιά ἰδέα.

«Παραμένει ἁπλή, παρά ταῦτα ὅμως πολλαπλασιάζεται ἐν τοῖς πολλοῖς, δηλαδή εἰς τά πολλά κτίσματα. Ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ «μερίζεται ἀμερίστως ἐν μεριστοῖς», αὐτή εἶναι ἡ πατερική ἔκφραση καί ὁρολογία πού χρησιμοποιοῦμε γιά νά περιγράψουμε αὐτό τό ποικίλο τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Λέγαμε τήν προηγούμενη φορά ὅτι ὑπάρχει ἡ προνοητική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχει ἡ συντηρητική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ὑπάρχει ἡ δημιουργική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού λέγεται οὐσιοποιός πού δίνει οὐσία σέ ὅλα τά πράγματα. Ὑπάρχει ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἡ δημιουργική, στήν ὁποία μετέχουν ὅλα τά κτίσματα, ἡ ὁποία δίνει ὀντότητα, δίνει οὐσία σέ ὅλα τά κτίσματα. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι τά κτίσματα ἔχουν ἀπό τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ ἀλλά ἀπό τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ἄν εἶχαν ἀπό τήν οὐσία, θά ἦταν καί τά κτίσματα θεοί, ἀλλά δέν ἔχουν. Ἕνας εἶναι ὁ Θεός, πού ἔχει οὐσία καί ἐνέργεια. Στήν οὐσία εἴπαμε δέν μετέχουμε τά κτίσματα, τά δημιουργήματα. Μετέχουμε στίς ἐνέργειες ἀλλά μέ διαφορετικό τρόπο τό καθένα. Ἄς ποῦμε, οἱ πέτρες, τά ξύλα κ.λ.π. αὐτά τά ἄλογα ὄντα, μετέχουν στήν δημιουργική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὑπάρχουν, στήν οὐσιοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δέν μετέχουν σέ μία ἄλλη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού λέγεται ζωοποιός, ἡ ὁποία δίνει ζωή. Σ’ αὐτή μετέχουν τά ζῶα καί οἱ ἄνθρωποι φυσικά. Ἀλλά καί τά ζῶα δέν μετέχουν σέ μία ἄλλη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού λέγεται σοφοποιός, πού δίνει σοφία στά ὄντα. Σ’ αὐτή τήν ἐνέργεια μετέχουν μόνο οἱ Ἄγγελοι, οἱ ἄνθρωποι καί οἱ δαίμονες, οἱ ὁποῖοι εἶναι κι αὐτοί ἄγγελοι ἐκπεσόντες. Ἔχουν κι αὐτοί, ἄς ποῦμε, μία σοφία, σκέψη καί ἐξυπνάδα, ἀλλά τήν χρησιμοποιοῦν γιά τό κακό. Ὑπάρχει καί ἄλλη μία ἐνέργεια πού λέγεται θεοποιός, στήν ὁποία μετέχουν οἱ ἄνθρωποι καί οἱ Ἄγγελοι πού θέλουν. Ὄχι ὅλοι καί ἀναγκαστικά. Ἐνῶ στίς ἄλλες ἐνέργειες, ὅπως στήν οὐσιοποιό, μετέχουν ὅλα τά ὄντα, θέλουν δέν θέλουν. Στήν ζωοποιό μετέχουν θέλουν δέν θέλουν, αὐτά πού ἔχουν ζωή. Στήν σοφοποιό μετέχουν οἱ Ἄγγελοι, οἱ ἄνθρωποι καί οἱ δαίμονες, θέλουν δέν θέλουν. Δέν μᾶς ρωτάει ὁ Θεός ἄν θά μᾶς δώσει σκέψη, σοφία, ἐξυπνάδα κ.λ.π., τή δίνει σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους. Ἀλλά τήν θέωση, τήν μετοχή στή θεοποιό ἐνέργεια, τή δίνει ὁ Θεός σ’ αὐτούς πού τή ζητᾶνε, στούς ἀνθρώπους καί στούς Ἀγγέλους πού τήν θέλουν.

Τί εἶναι τώρα ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ πού τήν βλέπουμε καί στίς ἁγιογραφίες; Στήν Μεταμόρφωση βλέπουμε γύρω ἀπό τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ μας ἀκτῖνες φωτεινές. Εἶναι ἠ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, «πού ἀποδίδεται στήν Παλαιά Διαθήκη γιά τήν μοναδική καί ἁπλή ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία μερίζεται ἀμερίστως ἐν μεριστοῖς». Εἶδον, λέει ὁ Μωϋσῆς τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Τί σημαίνει αὐτό; Εἶδε τόν Θεό. Δέν μπορεῖ νά εἶδε τήν οὐσία, εἶδε τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ καί ἐδοξάσθη καί ἔλαμπε καί ὁ ἴδιος ἀπό αὐτή τή μετοχή πού εἶχε μέσα στή δόξα τοῦ Θεοῦ τίς σαράντα ἡμέρες πάνω στό ὄρος Χωρήβ, γι’ αὐτό καί ὅταν κατέβηκε ἦταν μεταμορφωμένος, ἔλαμπε. Τόσο πολύ ἔλαμπε τό πρόσωπό του, ἄστραφτε σάν τόν ἥλιο, πού δέν μποροῦσαν νά τόν κοιτάξουν καί τοῦ ἔδωσαν ἕνα ὕφασμα, κάτι σάν πετσέτα, νά τό βάλει μπροστά στό πρόσωπο γιά νά μετριαστεῖ ἡ ἀκτινοβολία τοῦ προσώπου του, πού δέν ἦταν βέβαια δικό του κατόρθωμα. Ἦταν τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία εἶχε γίνει κι αὐτός μέτοχος. Γιατί; Γιατί ἤθελε καί γιατί εἶχε τίς προϋποθέσεις. Γιά νά γίνεις μέτοχος στή δόξα τοῦ Θεοῦ, νά φτάσεις δηλαδή στή θέωση, πρέπει νά ἔχεις προϋποθέσεις, νά ἔχεις ὑποστεῖ δηλαδή τήν κάθαρση καί νά ἔχεις περάσει καί ἀπό τόν φωτισμό.

«Στήν Καινή Διαθήκη ἡ μονή τοῦ Θεοῦ, –ἡ διαμονή δηλαδή τοῦ Θεοῦ– αὐτή εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι μία, πολλαπλασιάζεται καί γίνεται πολλές μονές», πολλές διαμονές. Γι’ αὐτό καί μᾶς λέει ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός «ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναί πολλαί εἰσιν» (Ἰω. 14,2). Ποιές εἶναι αὐτές οἱ πολλές μονές; Μονές θά πεῖ μοναστήρια. Ὑπάρχουν πολλά μοναστήρια στόν οἶκο τοῦ Πατέρα μου, λέει ὁ Χριστός μας. Εἶναι οἱ διαμονές οἱ ἑτοιμασμένες γιά τούς ἁγίους, γιά τούς δικαίους, γιά μᾶς. Καί λέει, ποῦ εἶναι αὐτές; Ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρός μου. Καί ποιός εἶναι ὁ οἶκος τοῦ πατρός; Ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἡ ἄκτιστη δόξα. Ὁ Θεός εἶναι «φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον» (Α΄Τιμ. 6,16), κατοικεῖ στό ἀπρόσιτο φῶς. Ἐκεῖ βάζει ὁ Θεός καί τούς ἁγίους καί ἐμᾶς. Γιά ἐκεῖ μᾶς ἔχει καλέσει, νά μείνουμε ἐκεῖ, σ’ αὐτή τή διαμονή τοῦ Θεοῦ, κοντά στόν Θεό, μέσα στόν Θεό γιά τήν ἀκρίβεια καί νά μετέχουμε σ’ αὐτή τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποία βέβαια ὁ Θεός ἔχει ἐκ τῆς οὐσίας. Ἐμεῖς τήν παίρνουμε κατά μετοχή, κατά χάρη, ὡς δῶρο.

«Γι’ αὐτόν τόν λόγο ἡ Ἐκκλησία λέγει ὅτι ὁ Πατήρ ἔχει ἑτοιμάσει γιά τόν κάθε ἄνθρωπο μονή –μοναστήρι– γιά νά πάει νά κατοικήσει σ’ ἐκείνην, ὅταν καί ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος ἀξιωθεῖ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἡ μονή αὐτή εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία πολλαπλασιάζεται –χωρίς νά πολλαπλασιάζεται– καί γίνεται μονή γιά κάθε θεούμενο». Καταλαβαίνουμε τώρα τί θά πεῖ Παράδεισος! Δέν εἶναι ἕνας ὡραῖος τόπος μέ ὡραῖα λουλούδια καί πράσινο χορταράκι.. ἀλλά εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ, ἡ μετοχή σ’ αὐτή τήν δόξα, τήν ὁποία δίνει ὁ Θεός ὡς κατοικία. Γι’ αὐτό λοιπόν μᾶς λέει ὁ Κύριος «ἐν τῇ οἰκίᾳ τοῦ πατρός μου μοναί πολλαί εἰσιν». Θέλει ὁ Χριστός ὁ κάθε πιστός νά φθάσει στήν θέωση γιά νά γίνει αὐτή ἡ μονή, ἡ δόξα Του κατοικητήριο τοῦ κάθε πιστοῦ. Ὁπότε ἡ ἐπιδίωξις τοῦ κάθε πιστοῦ πρέπει νά εἶναι τό νά κατοικήσει μέσα σέ ἕνα τέτοιο μοναστήρι». Καί αὐτός εἶναι ὁ Παράδεισος. Αὐτός ὁ Παράδεισος ἀπό ἐδῶ ἀρχίζει. Ἐδῶ τόν προγευόμαστε. Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος μετανοώντας καθαρίζεται, καθαριζόμενος φωτίζεται καί φωτιζόμενος θεώνεται καί ζεῖ αὐτή τήν κατοικία του ἀπό τώρα.

Διαβάζουμε στούς βίους τῶν Ἁγίων ὅτι οἱ ἅγιοι ζοῦσαν στόν οὐρανό. Πῶς ζοῦσαν στόν οὐρανό, ἀφοῦ ἦταν ἐδῶ στή γῆ; Ζοῦσαν ἐδῶ στή γῆ, ἀλλά ὁ νοῦς τους ἦταν στόν οὐρανό, γιατί ἀκριβῶς εἶχαν φτάσει σ’ αὐτή τήν κατάσταση καί ζοῦσαν καί μετεῖχαν στή δόξα τοῦ Θεοῦ καί ζοῦσαν τόν Παράδεισο ἀπό τώρα. Γι’ αὐτό ἔλεγε καί ὁ μακαριστός Ἅγιος Πορφύριος, τί εἶναι ὁ Παράδεισος; Ὁ Παράδεισος εἶναι ὁ Χριστός! Αὐτός εἶναι ὁ Παράδεισος. Καί τόν Χριστό μποροῦμε νά Τόν ἔχουμε ἀπό δῶ καί πρέπει νά Τόν ἔχουμε ἀπό δῶ καί νά προγευόμαστε τήν πλήρη κοινωνία μαζί Του σ’ αὐτή τή ζωή «ἐν ἐσόπτρω καί ἐν αἰνίγματι» καί στήν ἄλλη ζωή «πρόσωπον πρός πρόσωπον» (Α΄Κορ. 13,12), ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἐκτυπώτερον…

Γι’ αὐτό, ὅταν κοινωνοῦμε, λέμε «δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον, σοῦ μετασχεῖν, ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ, ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου». Εὐχαριστοῦμε τόν Κύριο πού μᾶς ἀξίωσε νά κοινωνήσουμε ἐδῶ στή γῆ τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του. Δηλαδή τί; Τή δόξα Του πάλι! Αὐτό κοινωνοῦμε. Γιατί τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του δέν εἶναι ἁπλῶς σάρκα καί αἷμα, ἀλλά ἔχει μέσα καί τήν ἄκτιστη δόξα τοῦ Θεοῦ, τήν Θεότητα. Γι’ αὐτό, ὅταν κοινωνοῦμε, παίρνουμε τήν Θεότητα καί θεωνόμαστε. Ὅσοι ἔχουν μάτια ἀνοιχτά πνευματικά, τό αἰσθάνονται καλύτερα, τό βλέπουνε… ὅσο μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά τό δεῖ. Ἀλλά πάλι δέν τό γευόμαστε πλήρως. Γι’ αὐτό παρακαλᾶμε καί λέμε «δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον», δῶσε μας ἐκτυπώτερον, καθαρότερα, ἐναργέστερα, «σοῦ μετασχεῖν», νά μετέχουμε σέ Σένα, ὄχι στή οὐσία Σου βέβαια, ἀλλά στίς ἐνέργειές Σου, στή δόξα Σου, στή θεία Σου χάρη, «ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ, ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου».

«Αὐτές οἱ διαφοροποιήσεις πού ἀναφέραμε», λέει ὁ π. Ἰωάννης, «προέρχονται ἀπό τήν ἐμπειρία τῆς θεώσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί ἀκόμη ἀπό τήν ἐμπειρία τῆς καθάρσεως, διότι ἕνας πού μετέχει στήν κάθαρση κάτι καταλαβαίνει ἀπό αὐτά τά πράγματα, ἐπειδή διαβάζει τούς Πατέρες, διαβάζει τήν Ἁγία Γραφή, ἀποδέχεται τήν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί καταλαβαίνει ἀρκετά, ὥστε νά μπορεῖ καί διακρίνει μέ τήν βοήθεια ἑνός πνευματικοῦ πατέρα, πρίν ἀκόμη φθάσει στήν φώτιση καί θέωση, σέ ποιό πνευματικό στάδιο βρίσκεται, καθώς καί ἄν βρίσκεται στήν ὀρθή ὁδό ἤ σέ πλάνη». Γιατί ὁ διάβολος μετασχηματίζεται λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί εἰς ἄγγελο φωτός, ὥστε νά νομίζει κανείς ὅτι βλέπει Ἄγγελο καί νά βλέπει διάβολο. Πότε ὅμως γίνεται αὐτό; Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν κάνει σωστή πνευματική ζωή, ἀλλά ἔχει ἐγωισμό, ἔχει ὑπερηφάνεια, ἔχει δικό του θέλημα, δέν ὑπακούει, δέν ἔχει πνευματικό ὁδηγό ἤ κι ἄν ἔχει δέν τόν ὑπακούει, μέ ἀποτέλεσμα νά πέφτει σέ πλάνη. Ὅταν ὅμως ὁ ἄνθρωπος εἶναι ταπεινός, ὑπάκουος, δέν πέφτει σέ πλάνη.

«Παλαιότερα αὐτά ἦσαν γνωστά στούς Ὀρθοδόξους, πρίν ἀναφανοῦν οἱ μοντέρνες Ὀρθόδοξες Θεολογικές Σχολές» –κάνει ἔτσι μιά εἰρωνεία- «διότι αὐτά διδάσκανε οἱ καλόγεροι στά χωριά, ὅπου ὑπῆρχαν μοναστήρια καί ὁ λαός ἐστρέφετο πρός τούς μοναχούς γιά νά μάθουν αὐτά τά Πατερικά γράμματα, τά Ἱερά Γράμματα». Ἔτσι φυλάξαμε τήν πίστη μας 400 χρόνια μέσα στόν τουρκικό ζυγό, στήν τουρκική σκλαβιά, στό τουρκικό σκοτάδι, στό μουσουλμανικό σκοτάδι, τοῦ Ἀντιχρίστου τό σκοτάδι. Γιατί τό Ἰσλάμ καί ὁ Μωάμεθ ὁ ψευδοπροφήτης τους, εἶναι ὁ Ἀντίχριστος, τό λένε οἱ Πατέρες ξεκάθαρα. Πῶς ἄντεξε τό Γένος μας 400 χρόνια καί ἐδῶ πάνω στήν Μακεδονία 500 χρόνια καί δέν ἔχασαν τήν πίστη τους; Βέβαια πολλοί τήν ἔχασαν… γενικῶς ὅμως διαφυλάχτηκε ἡ πίστη. Ἀκριβῶς διότι ὑπῆρχαν οἱ μοναχοί, ὑπῆρχε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καί πολλοί ἄλλοι πού λέγανε αὐτά τά σωστά, τά ὀρθόδοξα, τά Πατερικά γράμματα στόν λαό. Ἔτσι ὁ λαός, ὄχι μόνο πίστευε ὀρθόδοξα, ζοῦσε καί ὀρθόδοξα.

Ὅλα αὐτά «μέχρι τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἦσαν γνωστά στήν Ἑλλάδα», ἀλλά καί στήν Μικρά Ἀσία μέχρι τήν Μικρασιατική καταστροφή καθώς καί στούς Ἕλληνες πού ἐξεδιώχθησαν ἀπό τήν Μικρά Ἀσία καί ἦλθαν στήν Ἑλλάδα. Γι’ αὐτό ὅταν ἦρθαν στήν Ἑλλάδα οἱ Μικρασιάτες ἔπαθαν σόκ! Μεγάλο σόκ… γιατί εἶδαν ἐδῶ τήν ἀλλοιώση πού εἴχαμε ὑποστεῖ ἐμεῖς. Ἀκούγανε νά βλαστημᾶμε, ὅταν κατέβηκαν ἐδῶ στό λιμάνι καί ἔλεγαν, πού ἤρθαμε; Κόλαση… Τί εἶναι αὐτά τά πράγματα; Ἐκεῖ εἶχαν φυλάξει ἀκόμα τά Πατερικά γράμματα. Ἦταν ἀνόθευτοι, ἁγνοί ἄνθρωποι. Ἐμεῖς εἴχαμε ἀλλοιωθεῖ ἀπό τήν «ἀπελευθέρωση» μέσω τῶν Βαυαρῶν καί τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν καί ὅλων αὐτῶν πού μᾶς ἦρθαν ἀπό τήν Δύση, τοῦ σκότους δηλαδή, καί εἴχαμε ξεχάσει τά Πατερικά γράμματα. Δυστυχῶς μέχρι σήμερα ἰσχύει αὐτό… Τώρα τελευταῖα λίγο ἀρχίζουμε νά ξυπνᾶμε καί νά διαβάζουμε τούς Ἁγίους Πατέρες. Καί τώρα πού ἀρχίζουμε νά τούς διαβάζουμε, πάλι τούς θάβουμε μέ τήν ‘Μεταπατερική’ Θεολογία, τούς χτυπᾶμε καί τούς πολεμᾶμε, γιατί δέν μᾶς ἀρέσει ἡ ὀρθή ζωή, ἡ ὀρθόδοξη ζωή. Δέν ἀρέσει καί στούς λεγόμενους «φίλους» μας, τῆς Δύσης. Ὅταν ἦρθαν ἐδῶ στήν Ἑλλάδα οἱ λεγόμενοι «φίλοι» μας κλείσανε πάνω ἀπό 400 μοναστήρια! Καί ἔτσι θάφτηκε αὐτή ἡ Παράδοση στήν Ἑλλάδα. Πρᾶγμα πού δέν ἔγινε στήν Μικρά Ἀσία, στήν Καππαδοκία. Αὐτή ἡ Παράδοση ἐκεῖ κράτησε, δέν ἔφτασε τό σκοτάδι τῆς Δύσης…

Ποῦ τό ξέρουμε ὅτι χάθηκε αὐτή ἡ Παράδοση; Λέει ὁ π. Ἰωάννης ὁ Ρωμανίδης τό ξέρουμε «διότι –οἱ Πατερικές διδασκαλίες– δέν ὑπάρχουν στά διδακτικά ἐγχειρίδια τῶν Ἑλληνικῶν σχολείων καί Πανεπιστημίων». Δέν ὑπάρχουν δηλαδή τά Πατερικά γράμματα. Καί σήμερα δέν ὑπάρχει τίποτα, ἔχουν διαλυθεῖ τά πάντα. Ὑπάρχει μόνο ἡ νεοεποχίτικη διδασκαλία καί τά παιδιά μας μέσα στά σχολεῖα οὐσιαστικά προετοιμάζονται, γιά νά γίνουν ὁπαδοί τῆς Νέας Ἐποχῆς, τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων, οὐσιαστικά μάζα, ἄβουλα ὄντα καί καταναλωτές. Ἔτσι θέλει τό σύστημα, ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι καταναλωτής.

Ἕνα ἄλλο κεφάλαιο τώρα πού ἔχει ὁ π. Ἰωάννης εἶναι «Ἡ μεταφυσική θεώρησις τῆς θρησκείας». Ἔχουμε πεῖ λίγα πράγματα, ὅσοι παρακολουθεῖτε αὐτά τά μαθήματα. Τί εἶναι ἡ μεταφυσική; Μεταφυσική εἶναι ἕνας κλάδος τῆς φιλοσοφίας, μετά τά φυσικά. Εἶναι κάτι πού ξεκινάει ἀπό τήν ἀρχαία Ἑλλάδα, ἀπό τόν Πλάτωνα. Ἀλλά δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ πίστη μας εἶναι μεταφυσική. Δέν εἶναι σωστό. Γιατί; Γιατί τότε τήν κάνουμε φιλοσοφία. Ἡ πίστη μας ὅμως δέν εἶναι φιλοσοφία, εἶναι ἀλήθεια. Εἶναι ἡ ἀλήθεια. Εἶναι πραγαμτικότητα. Ὅταν μιλᾶμε γιά τόν Χριστό, δέν μιλᾶμε γιά μιά ἰδέα, οὔτε γιά ἕνα φανταστικό πράγμα, ἀλλά μιλᾶμε γιά ἕνα Πρόσωπο ὑπαρκτό, πραγματικό, τό Ὁποῖο ἔζησε ἀνάμεσά μας, μᾶς κήρυξε καί πέθανε γιά μᾶς. Ἑπομένως, δέν μποροῦμε νά κάνουμε τήν πίστη μας μεταφυσική. Ἀλλά αὐτό γίνεται δυστυχῶς. Καί πολλοί ἄνθρωποι κάνουν καί τήν πίστη τήν ὀρθόδοξη μία ἰδεολογία καί μιά φιλοσοφία.

Ἄς δοῦμε πῶς τά λέει ἐδῶ ὁ π. Ἰωάννης. «Ἡ Ὀρθοδοξία ἐνδιαφέρεται πρωτίστως γι’ αὐτήν ἐδῶ τήν ζωή». Μιά μεγάλη πλάνη πού ὑπάρχει σέ πολλούς εἶναι ὅτι οἱ ἄνθρωποι πᾶνε στήν Ἐκκλησία γιά νά σώσουν τήν ψυχή τους, δηλαδή γιά νά περάσουν καλά μετά θάνατον. Εἶναι λάθος αὐτό. Δέν πᾶμε γι’ αὐτό. Καί γι’ αὐτό πᾶμε ἀλλά ὄχι μόνο γιά αὐτό. Πᾶμε γιά νά περάσουμε καλά καί σ’ αὐτή τήν ζωή. Καί ὄχι καλά ἁπλῶς, ἀλλά τέλεια, πάρα πολύ καλά, χωρίς καμία λύπη. Θά πεῖς: Εἶναι δυνατόν νά περάσουμε ἐδῶ χωρίς λύπες, χωρίς στενοχώριες; Τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος «θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι» (Β΄Κορ. 4,8). Μποροῦμε νά μήν στενοχωριόμαστε. Καί ξέρετε πότε; Τό ἔλεγε χαριτωμένα ὁ Ἅγιος Πορφύριος: ὅταν ἐφαρμόζουμε αὐτό πού λέμε στό Πάτερ ἡμῶν: γεννηθήτω τό θέλημά Σου. Αὐτό δέν λέμε στόν Θεό; Δηλαδή, τί παρακαλοῦμε τόν Θεό; Νά γίνει τό θέλημά Του στή ζωή μας. Αὐτό δέν λέμε ὅταν λέμε «νά γίνει τό θέλημά Σου»; Πού σημαίνει τί; Ὅτι ἐμεῖς δέν πρέπει νά ἔχουμε θέλημα δικό μας. Ἔτσι, δέν εἶναι; Ἀφοῦ λέμε νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας. Μά… θέλει ὁ Θεός ἐγώ τώρα νά ἔχω ἀρρώστια; Ναί! Ἐφόσον ἐσύ εὔχεσαι νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀρρώστια θά σοῦ βγεῖ σέ καλό, σέ μεγάλο καλό. Καί ὄχι μόνο σέ σένα ἀλλά καί σέ πολλούς ἄλλους. Ὁπότε θά στενοχωρεθῶ πού ἀρρώστησα; Ὄχι! Πότε στενοχωριέμαι; Ὅταν δέν θέλω νά ἀρρωστήσω. Ἔχω θέλημα δηλαδή. Καταλάβατε; Ἔχω δικό μου θέλημα. Καί λέω: Θεέ μου, γιατί ἀρρώστησα; Δέν μέ βλέπεις πού ὑποφέρω; Τί Θεός εἶσαι;… Καί στενοχωριέσαι ἔτσι. Φυσικά στενοχωριέσαι. Ἀλλά φταίει ὁ Θεός; Ὄχι, ἐσύ φταῖς, γιατί ἄλλα λές στήν προσευχή σου καί ἄλλα κάνεις στήν πράξη, ἔτσι δέν εἶναι; Στήν προσευχή σου λές ‘νά γίνει τό θέλημά Σου Θεέ μου’. Στήν πράξη λές ‘Τί εἶναι αὐτά πού μοῦ δίνεις; Τί Θεός εἶσαι Ἐσύ; Δέν μέ ἀγαπᾶς’… καί μετά στενοχωριόμαστε.

Ἄν ὅμως πάντα τά δεχόμαστε ὅλα ὡς θέλημα Θεοῦ καί εὐχόμαστε εἰλικρινά καί ποθούσαμε νά γίνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ξέρετε, θά γινότανε πάντα, λέει ὡραῖα ὁ Ἅγιος Πορφύριος, τό κατά εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ποιό εἶναι τό κατά εὐδοκίαν; Εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ στό ὁποῖο εὐαρεστεῖται ἀπόλυτα ὁ Θεός. Καί δέν ἔχει μέσα καμία ἁμαρτία αὐτό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει ὅμως καί ἕνα ἄλλο θέλημα τοῦ Θεοῦ πού λέγεται κατά παραχώρηση. Καί πότε γίνεται τό κατά παραχώρηση θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ὅταν ἔχουμε δικό μας θέλημα. Βάζουμε καί στήνουμε τό θέλημά μας καί ὁ Θεός ἐπειδή μᾶς ἀγαπάει, παιδιά Του εἴμαστε, ἄτακτα παιδιά… λέει, ἐντάξει, ἀφοῦ τό θέλεις προχώρα ἐκεῖ στό δικό σου… θά ὑποστεῖς ὅμως τίς συνέπειες. Καί ποιές εἶναι οἱ συνέπειες; Ἡ στενοχώρια, ἡ λύπη, ὁ στεναγμός, τά δάκρυα, ὁ κόπος, ὁ πόνος, ὅλα αὐτά… πού τά ἔχουμε καθημερινά, ἀλλά φταῖμε ἐμεῖς γι’ αὐτά. Λέει ὁ Γέροντας Πορφύριος, ἅμα κάναμε τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Θεοῦ πάντοτε καί ζητούσαμε νά γίνει τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν θά εἴχαμε καμία στενοχώρια. Καί σ’ αὐτή τή ζωή! Γιατί ὁ Θεός δέν ἦρθε μόνο γιά τήν ἄλλη ζωή, ἦρθε καί γι’ αὐτή τή ζωή. Καί κυρίως γι’ αὐτή τή ζωή, γιά νά μᾶς δώσει ἀνάπαυση καί σ’ αὐτή τή ζωή.

«Οἱ Πατέρες τονίζουν ὄτι μετά θάνατον οὐκ ἔστι μετάνοια». Δέν μπορεῖς ν΄ ἀλλάξεις ἀφοῦ πεθάνεις καί μετά. Γι’ αὐτό εἶναι ἔγκλημα ν’ ἀφήνουμε τούς ἀνθρώπους μας νά πεθαίνουν χωρίς νά τούς ποῦμε μιά κουβέντα γιά μετάνοια… Ἔγκλημα! Μέγιστο ἔγκλημα! Πάτερ, λέει, πεθαίνει. Δέν τοῦ εἶπες τίποτα; Ἐξομολογήθηκε; Ὄχι, λέει, πάτερ, δέν γίνεται εἶναι μέ τά σωληνάκια στήν ἐντατική. Ἑβδομήντα, ὀγδόντα χρόνια τόν εἶχες. Τώρα τό σκέφτηκες νά πᾶς σ΄ ἕναν παπά; Γιατί τόν ἄφησες τόν ἄνθρωπο νά φτάσει σ’ αὐτή τήν κατάσταση; Ποῦ εἶναι ἡ ἀγάπη μας; Μά, λέει, δέν τοῦ τό λέμε νά μήν τρομάξει καί πεθάνει… Ἔ, ὅλοι θά πεθάνουμε! Καλύτερα νά τρομάξει τώρα, παρά νά τρομάξει αἰώνια, μετά θάνατον, πού δέν θά μπορεῖ νά λυτρωθεῖ… Δέν θά τρομάξει ὅμως, γιατί ὅλοι ἔχουμε μέσα μας τή συνείδηση πού μᾶς λέει ‘μετανόησε, ζήτα συγγνώμη ἀπό τόν Θεό’. Ὅλοι τό ἔχουμε. Δέν τρομάζει, ἄν τοῦ πεῖς νά μετανοήσει. Τρομάζει πού θά δεῖ τόν διάβολο μπροστά του!

«Οἱ Πατέρες τονίζουν ὄτι μετά θάνατον οὐκ ἔστι μετάνοια. Οἱ Νεοέλληνες θεολόγοι ὅμως» κι ἐδῶ κάνει μιά λεπτή εἰρωνεία, «ἀκολουθοῦντες τόν δάσκαλό τους τόν Ἀδαμάντιο Κοραῆ ἔχουν μία μεταφυσική ἀντίληψη περί τοῦ θέματος καί ἔχουν ἀντιγράψει τήν μεθοδολογία τῶν Λατίνων –τῶν αἱρετικῶν δηλαδή– καί τῶν Προτεσταντῶν ἐπάνω στό θέμα τῆς θρησκείας». Μέ λίγα λόγια, τί ἔχουν κάνει; Τήν Θεολογία καί τόν Θεό φιλοσοφία. Εἶναι καλό πράγμα, λένε. Ποιό εἶναι καλό πρᾶγμα; Νά πιστεύεις στόν Θεό, νά ἔχεις ἀξίες… Νά ἔχεις ἀξίες! Καί τόν Θεό Τόν κάναμε μιά ἀξία δηλαδή! Ἀξία εἶναι ὁ Θεός; Ὁ Θεός εἶναι ζῶν, εἶναι ἡ ζωή, εἶναι τό πᾶν. Ἀλλά, δυστυχῶς, αὐτό ἔχει γίνει ἀπό τήν Δύση, ἀπό τόν Διαφωτισμό, ἀπό τόν ὁποῖο ἐπηρεάστηκε καί ὁ Κοραῆς καί οἱ Νεοέλληνες καί πολλοί ἄλλοι διαφωτιστές, γιά νά ποῦμε τήν ἀλήθεια διασκοτιστές, καί τά ἔφεραν αὐτά ὡς τήν κορυφαία, τήν ἀφρόκρεμα ἄς ποῦμε τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς σοφίας καί ἐδῶ σέ μᾶς στήν Ἑλλάδα. Καί ἔφτιαξαν τά Πανεπιστήμια μέ βάση αὐτές τίς ἀρχές καί τά δεδομένα τῆς Δύσης. Καί τίς Θεολογικές Σχολές μέ βάση τά πρότυπα τῶν Γερμανικῶν Σχολῶν. Γι’ αὐτό εἶναι ἔτσι οἱ Θεολογικές Σχολές, γιατί τά θεμέλιά τους εἶναι γερμανικά, δέν εἶναι ὀρθόδοξα. Γερμανικά θά πεῖ προτεσταντικά, γιατί ἐκεῖ ἀναπτύχθηκε ὁ Προτεσταντισμός. Ἐκεῖ ἦταν ὁ Λούθηρος, ὁ Καλβῖνος καί ὅλοι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ἀντί νά γυρίσουν στήν Ὀρθοδοξία ὅταν ἀντέδρασαν στόν Πάπα – θά λέγαμε ἔπρεπε νά ἀντιδράσουν, ἀλλά δέν ἀντέδρασαν σωστά – ἔφυγαν ἀκόμα πιό μακριά ἀπ’ ὅ,τι εἶχε φύγει ὁ Πάπας καί ὁ Παπισμός ἀπό τήν Ὀρθοδοξία.

«Τήν περίοδο πού ἔφυγαν αὐτοί» οἱ δικοί μας Νεοέλληνες Θεολόγοι, «γιά νά σπουδάσουν Θεολογία στήν Εὐρώπη καί Ρωσία, ἀλλά καί στήν Ἀμερική μετά τόν πόλεμο, εἶχε ἤδη ἀρχίσει ἀπό πολλά χρόνια πρίν ἡ μεγάλη διαμάχη μεταξύ ἀφ’ ἑνός τῶν ἐμπειριστῶν, πού εἶναι οἱ διάδοχοι τοῦ Διαφωτισμοῦ, τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1789 καί τῶν μεταφυσικῶν ἀφετέρου». Τί θά πεῖ τώρα ἐμπειριστές καί μεταφυσικοί; «Ἡ βασική διάκριση μεταξύ ἐμπειριστῶν καί μεταφυσικῶν εἶναι ὅτι ἡ οὐσία τῆς ἐμπειρικῆς γραμμῆς εἶναι ἡ παρατήρηση, ἐνῶ τῆς μεταφυσικῆς εἶναι ὁ φιλοσοφικός στοχασμός». Οἱ ἐμπειριστές δηλαδή βασιζόντουσαν στήν παρατήρηση, τί βλέπω, τί πέφτει στίς αἰσθήσεις μου. Δηλαδή μέ βάση τά δεδομένα ἀπό τίς αἰσθήσεις φιλοσοφοῦσαν. Ἐνῶ οἱ ἄλλοι, οἱ μεταφυσικοί τί κάνανε; Μόνο στοχάζονταν, μέ τήν λογική. Καί προσπαθοῦσαν νά λύσουν τά διάφορα θέματα καί τό περί Θεοῦ θέμα μέ τήν λογική.

«Τότε ὅλοι οἱ θρησκευόμενοι», μετά τήν Γαλλική Ἐπανάσταση, «ἦσαν ὁπαδοί τῆς μεταφυσικῆς». Εἶχαν κάνει δηλαδή τήν θεολογία φιλοσοφία «καί μέχρι πρότινος ἀκόμη, ἐνῶ ὅλοι οἱ ἐμπειριστές» οἱ λεγόμενοι θετικοί ἐπιστήμονες «ἦταν ἀγνωστικιστές». ‘’Δέν τόν βλέπω τόν Θεό, δέν Τόν ἀκούω, δέν Τόν πιάνω, ἄρα εἶμαι ἀγνωστικιστής, δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει Θεός, ἀφοῦ πιστεύω μόνο ὅ,τι πέφτει στίς αἰσθήσεις μου, ὅ,τι ἀντιλαμβάνομαι μέσω τῶν αἰσθήσεων’’. Ἔτσι αὐτοί οἱ ἐμπειριστές ἦταν ἀγνωστικιστές «καί μερικοί ἐξ αὐτῶν καί ἄθεοι. Γιατί; Διότι ἡ οὐσία τῆς ἐμπειρικῆς γραμμῆς δέν εἶναι κἄν φιλοσοφία. Βέβαια παρουσιάζεται σάν ἐμπειρική φιλοσοφία, σάν φιλοσοφία τῶν ἐμπειριστῶν. Αὐτοί ἐπεκράτησαν ἐπί τῶν μεταφυσικῶν στήν Ἀμερική καί ἐπετέλεσαν ἕνα μεγάλο ἔργο ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὑπῆρξαν ὅμως καταστροφικοί γιά τήν Νεοελληνική Θεολογία». Κι ἐδῶ εἶναι μιά λεπτή εἰρωνεία. Τί θέλει νά πεῖ ἐδῶ ὁ π. Ἰωάννης; Ὅτι οἱ ἐμπειριστές εἶναι πολύ κοντά στήν Ὀρθοδοξία. Γιατί; Γιατί βασίζονται σέ πράγματα, σέ δεδομένα, ὅπως καί ἡ Ὀρθοδοξία. Ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι φιλοσοφία, δέν εἶναι στοχασμός, ἀλλά βασίζεται σέ ἐμπειρικά δεδομένα. Εἴπαμε προηγουμένως ὁ Μωϋσῆς εἶδε τόν Θεό, δέν στοχάστηκε, δέν Τόν σκέφτηκε. Τόν εἶδε, εἶδε τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Τό ἴδιο καί οἱ Ἀπόστολοι πάνω στό Θαβώρ, τό ἴδιο καί ὅλοι οἱ ἅγιοι, οἱ παλαιότεροι καί οἱ σύγχρονοι, οἱ θεωμένοι ἅγιοι. Εἶδαν τόν Θεό. Ἑπομένως, εἴμαστε πιό κοντά, θέλει νά πεῖ ὁ π. Ἰωάννης σ’ αὐτούς, τούς ἐμπειριστές. Ἐνῶ ὁ ἄλλος πού κάνει μεταφυσική καί μέ τή λογική προσπαθεῖ νά προσεγγίσει τά πράγματα, κάνει σφάλματα. Γιατί; Μπορεῖ μέ τή λογική κάτι νά φαίνεται σωστό, ἀλλά, ἄν δέν τό δεῖς καί στήν πράξη ὅτι ὄντως ἔτσι εἶναι, πῶς θά εἶσαι βέβαιος ὅτι εἶναι ἔτσι, ὅπως τό λέει ἡ λογική σου; Νά ποῦμε ἕνα παράδειγμα. Ἕνα καί ἕνα κάνει δύο, σύμφωνα μέ τή λογική. Νά ὅμως πού στή Θεολογία ἕνα καί ἕνα κάνει ἕνα. Ποῦ; Στόν Χριστό. Τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος εἶναι ὁ Χριστός. Δύο πρόσωπα εἶναι; Ὄχι, ἕνα πρόσωπο. Δύο φύσεις, δύο ἐνέργειες, δύο θελήσεις, ἕνας Θεός. Ἕνα καί ἕνα καί ἕνα κάνουν τρία μέ τή λογική. Στή Θεολογία πάλι ἕνα κάνει! Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα, τρία Πρόσωπα, ἕνας Θεός. Καταλύεται λοιπόν ἡ λογική στή Θεολογία.

«Ἡ οὐσιαστική διαφορά μεταξύ ἐμπειριστοῦ καί μεταφυσικοῦ εἶναι ὅτι ὁ μεταφυσικός ἔχει ὡς κύριο γνώρισμά του τήν τάση νά ταυτίζει μέ τήν πραγματικότητα κάτι πού τοῦ φαίνεται ὅτι εἶναι λογικά βέβαιο. Βέβαια μπορεῖ ἕνας ἄνθρωπος νά ἔχει λογική βεβαιότητα γιά κάτι μέ λογικά ἐπιχειρήματα. Ἐφόσον ὅμως αὐτή δέν ὑποπίπτει στήν ἐμπειρική ἐξακρίβωση, στήν ἐμπειρική ἐπιβεβαίωση, πῶς μπορεῖ νά εἶναι βέβαιος περί ἐκείνου πού σκέπτεται καί λογικά συμπεραίνει; Ἐπειδή εἶναι ἁπλή σκέψη; Πῶς μπορεῖ κανείς νά ταυτίσει τήν σκέψη του μέ τήν βεβαιότητα; Ὁ μεταφυσικός τό κάνει αὐτό τό πρᾶγμα, ἐνῶ ὁ ἐμπειριστής ἀποδέχεται καί κατατάσσει σέ ὁμάδες μόνον ὅ,τι ὑποπίπτει στήν ἀντίληψή του ἀπό ἐμπειρική παρατήρηση», δηλαδή βαδίζει σέ πιό σίγουρο δρόμο.

Νά ποῦμε καί δυό λόγια γιά μοναχισμό. Προσπερνάω κάποια πράγματα πού ἔχει ἐδῶ γιά τούς Προτεστάντες πού δέν μᾶς ἐνδιαφέρουν πολύ. Κοιτᾶξτε, γιά νά καταλάβετε ἔτσι πολύ ἁπλά τί εἶναι ὁ μοναχισμός καί πῶς ξεκίνησε ὁ μοναχισμός.

«Κατά τά πρῶτα χρόνια τῆς ὑπάρξεως τῆς Ἐκκλησίας», λέει ὁ π. Ἰωάννης, «στούς πρώτους Χριστιανούς ἔχουμε –μήν παρεξηγήσετε τήν λέξη– κομμουνιστικό σύστημα διαβιώσεως». Ἀλλά μέ ποιά ἔννοια; Οἱ πρῶτοι χριστιανοί εἴχανε κοινοκτημοσύνη, ἀλλά ὄχι ἀναγκαστική. Δέν ἦταν κάποιος δηλαδή πού τούς ἀνάγκαζε, θέλουν δέν θέλουν, νά δώσουν τήν περιουσία τους, ἀλλά ἐθελούσια. Οἰκειοθελῶς πήγαιναν τίς περιουσίες τους καί τίς ἔδιναν στήν Κοινότητα, στήν πρώτη χριστιανική κοινότητα, ἡ ὁποία λειτουργοῦσε ὡς μοναστική, παρόλο πού ἦταν καί ἔγγαμοι. Ὑπῆρχαν ἄνθρωποι φυσικά καί ἔγγαμοι, εἶχαν συζύγους καί παιδιά. Ἀλλά ὅλοι ζούσανε μέ ἕναν τρόπο πού μοιάζει πολύ μέ τόν τρόπο πού ζοῦνε σήμερα οἱ ἄνθρωποι στά Μοναστήρια. Εἶχαν σχεδόν καθημερινά Θεία Λειτουργία, εἶχαν ἐγκράτεια στή ζωή τους, ἄσκηση, νηστεία αὐστηρή, εἶχαν ἐλεημοσύνη, εἶχαν ὑπακοή, εἶχαν κήρυγμα καθημερινό ἀπό τούς Ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς διαδόχους τους καί εἶχαν ἐπίσης τά πάντα κοινά. Δέν εἶχε κάτι κάποιος, ὥστε νά λέει αὐτό εἶναι δικό μου. Αὐτό τό σύστημα τό λέει ὁ π. Ἰωάννης κομμουνιστικό, ἀλλά φυσικά διαφέρει άπό τό κομμουνιστικό, γιατί στόν κομμουνισμό τί γίνεται; Θέλεις δέν θέλεις δίνεις τήν περιουσία σου καί δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, ἡ ἀδελφοσύνη, ἡ ἀγαλλίαση τῆς καρδίας πού ζούσανε αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, οἱ πρῶτοι χριστιανοί. Ὅποιος ἤθελε νά γίνει χριστιανός, ἤξερε ὅτι θά ἔδινε καί «ὅ,τι εἶχε στήν κατοχή του στό κοινό ταμεῖο τῆς ἐνορίας», πρίν βαπτιστεῖ. Ἀλλά τό ἔκανε ἑκούσια, δέν τόν ἀνάγκαζε κανένας νά βαπτιστεῖ. «Κανένας δέν εἶχε ἀτομική περιουσία. Ὅλα ἦσαν κοινά. Μάλιστα ἔχουμε τό περίφημο παράδειγμα τοῦ Ἀνανία –καί τῆς Σαπφείρας-, οἱ οποῖοι εἶπαν ψέματα καί πέθαναν ἀμέσως». Πῆγαν νά ξεγελάσουν τήν Κοινότητα, τούς Ἀποστόλους.

«Μερικοί ἰσχυρίζονται ὅτι αὐτή ἡ κατάστασις ὑπῆρχε μόνο στήν Ἀποστολική ἐνορία», ὅταν εἶχαν τούς Ἀποστόλους. «Ὅμως ὁ ἅγιος Ἰουστίνος ὁ φιλόσοφος καί μάρτυς εἶχε πεῖ στούς εἰδωλολάτρες ὅτι «ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί ἔχουμε τά πάντα κοινά», στήν πρώτη του Ἀπολογία πρός τούς εἰδωλολάτρες. «Ἄν λάβωμε τώρα ὑπ’ ὄψιν ὅτι ὁ Ἰουστίνος μάρτυς πέθανε περί τά τέλη τοῦ 2^ου μ.Χ αἰῶνος καί ὅτι ἐκεῖνος δέν εἶχε ὑπ’ ὄψιν του καμία ἐνορία Χριστιανῶν πού νά μήν εἶχαν ὅλοι τά πάντα κοινά, σημαίνει ὅτι ὁ θεσμός τῆς κοινοκτημοσύνης κράτησε τουλάχιστον διακόσια χρόνια». Καθόλου εὐκαταφρόνητο χρονικό διάστημα. Ζοῦσαν δηλαδή ὅλοι οἱ χριστιανοί μέ κοινοκτημοσύνη διακόσια χρόνια, τά πρῶτα διακόσια χρόνια καί αὐτό θά ἦταν εὐχῆς ἔργο νά ἐπανέλθει σήμερα… ἀλλά πολύ δύσκολο βέβαια, γιατί οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀκαλλιέργητοι πνευματικά καί βλέπουμε τί σφαγές (ἐντός εἰσαγωγικῶν καί ἐκτός εἰσαγωγικῶν) γίνονται γιά τά κληρονομικά… γιά τό δικό μου καί τό δικό σου, πού δέν μιλιοῦνται ἀδέλφια καί ξαδέλφια καί γονεῖς μέ παιδιά καί χίλια δυό τέτοια πράγματα. Μπορεῖ αὐτοί οἱ ἄνθρωποι νά εἶναι καί τῆς Ἐκκλησίας ὑποτίθεται… καί ἐξομολογοῦνται ὑποτίθεται… κι ὅμως νά ἔχουν χρόνια νά μιλήσουν ἐξαιτίας τέτοιων θεμάτων. Τί νά πεῖς τώρα στούς ἀνθρώπους ὅτι πρέπει νά τά δώσεις ὅλα καί νά μήν ἔχεις δική σου περιουσία; Ἔχουμε πολύ ξεφύγει ἀπό τήν πρωτοχριστιανική ζωή, ἡ ὁποία -προσέξτε- εἶναι ἡ γνήσια ζωή. Αὐτή εἶναι ἡ γνήσια ζωή τοῦ Εὐαγγελίου, ἡ ζωή πού ἔκαναν οἱ πρῶτοι χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι άκολουθοῦσαν τήν ζωή τῶν Ἀποστόλων, πῶς ζοῦσαν δηλαδή οἱ Ἀπόστολοι μέ τόν Χριστό. Εἶχαν περιουσία οἱ Ἀπόστολοι; Ὄχι, εἶχαν κοινό ταμεῖο. Ὅ,τι εἶχε ὁ καθένας ἰδιωτικό, τό ἔδινε στό κοινό ταμεῖο, τό ὁποῖο μάλιστα ξέρουμε ποιός τό εἶχε… Ἔκλεβε κι αὐτός ἀπό ἐκεῖ… Ὅμως εἶχαν ταμεῖο, κοινό ταμεῖο καί ὄχι καθένας δικό του. Αὐτή τήν ζωή συνέχισαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί γιά διακόσια χρόνια.

«Μετά ἄρχισε νά διαλύεται – αὐτή ἡ ζωή – καί τότε ἄρχισε νά ἐμφανίζεται ὁ κοινοβιακός μοναχισμός». Δηλαδή, ἄνθρωποι πού ἦταν ἀποφασισμένοι νά συνεχίσουν αὐτή τήν ζωή τή γνήσια βλέποντας ὅτι οἱ ὑπόλοιποι δέν θέλουνε, λένε, καλά ἐμεῖς διαχωρίζουμε τήν θέση μας καί φτιάχτηκαν τά πρῶτα κοινόβια. Ἔτσι ἔγιναν τά πρῶτα κοινόβια ὡς συνέχεια δηλαδή τῆς αὐθεντικῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐνορίας. Γιατί δέν ὑπῆρχαν τότε μοναστήρια, ὅπως εἶναι σήμερα, ἐνορίες ἦταν. Δηλαδή τό μοναστήρι οὐσιαστικά τί εἶναι; Εἶναι ἡ συνέχεια τῆς ζωῆς τῶν Ἀποστόλων, τῆς πρωτοχριστιανικῆς ἐνορίας. Γι’ αὐτό καί «ὅταν πρωτοεμφανίζεται ὁ μοναχισμός, ὀνομάζεται Ἀποστολική ζωή». Ὅταν ἔλεγε κανείς ἐγώ θά πάω νά κάνω Ἀποστολική ζωή, τί ἐννοοῦσε; Αὐτό πού λέμε σήμερα θά γίνω καλόγερος. «Αὐτός ὁ κοινοβιακός τρόπος ζωῆς, μέ τά πάντα κοινά, διασώθηκε μέσω τῶν αἰώνων στόν Ὀρθόδοξο μοναχισμό». Τί καταλαβαίνουμε λοιπόν ἀπό αὐτό; Ὅτι ὁ μοναχισμός δέν εἶναι ἕνα ‘ufo’ πού μᾶς ἦρθε ξαφνικά.. δέν ξέρω ἀπό τό ὑπερπέραν… ἤ τό ἐφηῦραν κάποιοι καλόγεροι φανατικοί, παπάδες φανατικοί, ἀλλά εἶναι ἀκριβῶς ἡ αὐθεντική χριστιανική ζωή. Γι’ αὐτό καί τό γένος μας στά 400 χρόνια τῆς σκλαβιᾶς πού ἀκόμα δέν εἴχαμε χάσει τόν προσανατολισμό μας, ἔβρισκαν πρότυπο ζωῆς στά μοναστήρια. Στά μοναστήρια πηγαίνανε, στούς παπάδες, στούς καλόγερους καί ἀκούγανε κήρυγμα καί φρόντιζαν καί αὐτοί οἱ καημένοι νά ἐφαρμόσουν αὐτά πού τούς ἔλεγαν οἱ καλόγεροι, τούς εἶχαν ὡς πρότυπο.

«Αὐτός ὅμως ὁ Ὀρθόδοξος μοναχισμός γιά νά ἐπιτυγχάνει, πρέπει πρῶτα νά προηγηθεῖ στόν ἄνθρωπο μία ἐσωτερική ἀλλαγή. Μία ἀλλαγή στήν στάση ζωῆς, πού ὀφείλεται στήν μετάνοια». Ἕνας πού γίνεται μοναχός, ὑποτίθεται ὅτι μετανοεῖ, ἀλλάζει, ἀπαρνεῖται τόν κόσμο λέμε. Τί σημαίνει ἀπαρνεῖται τόν κόσμο; Φεύγει ἀπό τόν κόσμο; Ὄχι, μπορεῖ νά μείνει καί μέσα στόν κόσμο, δηλαδή μέσα στήν πόλη. Ἀλλά τί ἀπαρνιέται; Τήν ἁμαρτία τοῦ κόσμου, τό φρόνημα τοῦ κόσμου, τί θά φᾶμε, τί θά πιοῦμε, τίς ἡδονές, τή μάταιη δόξα καί τά χρήματα, τήν ὕλη, αὐτό ἀπαρνιέται.

«Σ’ αὐτό, στό ὅτι δηλαδή πρέπει νά προηγηθεῖ μία ἐσωτερική ἀλλαγή καί ἀλλοίωσις τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νά μπορέσει νά ἐπιτευχθεῖ ὁ κοινοβιακός τρόπος ζωῆς, ἤ γιά τούς κομμουνιστές ὁ κομμουνιστικός τρόπος ζωῆς, συμφωνοῦν καί ὁ Μάρξ καί ὁ Λένιν», ἄν καί αὐτοί δέν τό ἔκαναν ὅπως τό κάνει ὁ Χριστιανισμός. Δέν θά μποροῦσαν νά τό κάνουν γιατί, γιά νά μετανοήσει ὁ ἄνθρωπος πραγματικά, πρέπει νά ζήσει μέσα στήν Ἐκκλησία. Νά ἀποφασίσει καί μετά νά συμμορφωθεῖ μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά πάρει τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ, τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά ὁλοκληρώσει τή μετάνοιά του. Κάνει μιά πρώτη κίνηση, μιά στροφή στόν Θεό, ἀλλά δέν μπορεῖ νά προχωρήσει, νά καθαριστεῖ καί νά φωτιστεῖ χωρίς τήν Ἐκκλησία, χωρίς τά Μυστήρια, χωρίς ἐξομολόγηση, χωρίς Θεία Κοινωνία, χωρίς κήρυγμα εὐαγγελικό. «Ἀπό κοινωνιολογικῆς ἀπόψεως, ἐξ ἐπόψεως δηλαδή τῆς ἐξωτερικῆς κοινωνικῆς δομῆς τους, δέν ὑπάρχει διαφορά μεταξύ Κομμουνισμοῦ καί Ὀρθοδόξου κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ», ἀλλά ἀπό πνευματική ἄποψη ὑπάρχει τεράστια διαφορά καί ὁπωσδήποτε «ὑπάρχει ἡ ἀνάγκη τῆς ἐσωτερικῆς ἀλλαγῆς τοῦ ἀνθρώπου.

«Στήν Ἐκκλησία τό ἅγιο Βάπτισμα εἶναι ἐκεῖνο πού φέρνει αὐτή τήν ἀλλαγή στόν ἄνθρωπο δυνάμει», ὄχι ἐνεργεία, ὄχι μαγικά, βαφτίστηκα ἄρα ἄλλαξα. Παίρνεις τήν δύναμη ν’ ἀλλάξεις καί νά φτάσεις στή θέωση. «Ὁ πυρήνας ὅμως τοῦ Ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ, πού ἤκμασε ἐπί τόσους αἰῶνες, εἶναι ἡ ἀσκητική ἀγωγή. Οἱ Πατέρες γιά νά ἐπιτύχουν αὐτήν τήν ἀλλαγή στόν ἄνθρωπο, αὐτό πού ὀνομάζουν καλή ἀλλοίωση, ὥστε ἡ ἀλλαγή νά γίνει ἐνεργεία, λένε ὅτι χρειάζεται στόν ἄνθρωπο ἀσκητική ἀγωγή». Δέν ἀρκεῖ δηλαδή μόνο τό Βάπτισμα, τά Μυστήρια, ἀλλά θά πρέπει γιά νά φτάσεις στή θέωση νά κάνεις καί ἀσκητική ζωή. Ἀλλιῶς τί θά γίνει; Θά σέ πάρουν τά πάθη πάλι πίσω, θά σέ γυρίσουν πίσω οἱ δαίμονες καί οἱ ἐπιρροές τοῦ κόσμου στήν ἐμπαθή κατάσταση πού εἶχες κληρονομήσει πρό τοῦ βαπτίσματος ἀπό τούς προγόνους σου καί τήν ὁποία ζοῦνε δυστυχῶς σήμερα οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι, ἀκόμα καί βαφτισμένοι… καί δέν βλέπουμε καμιά διαφορά ἀπό τούς ἀβάπτιστους. Καμιά φορά εἶναι πιό καλοί οἱ ἀβάπτιστοι… ὁπότε ἔρχονται οἱ ἐξυπνάκηδες καί λένε, γιατί νά μή γίνουμε ἕνα μέ τόν Πάπα; Τί καλοί ἄνθρωποι, τί εὐγενικοί πού εἶναι! Καλύτεροι ἀπό μᾶς, ναί! Γιατί ὅμως; Εἶναι ὀντολογικά καλύτεροι; Ὄχι! Ὀντολογικά εἶναι λειψοί, γιατί δέν ἔχουν τό βάφτισμα. Εἶναι ἀβάφτιστοι οἱ Παπικοί καί οἱ Προτεστάντες. Δέν ἔχουν τήν Θεία Χάρη, ἀλλά καί ἐμεῖς πού τήν ἔχουμε εἶναι σάν νά μήν τήν ἔχουμε, γιατί τήν ἔχουμε μπαζωμένη, ἀπενεργοποιημένη, ἐξαιτίας τῶν πολλῶν παθῶν καί ἁμαρτιῶν.

Σέ τί βοηθάει τώρα ἡ ἐγκράτεια καί ἡ ἄσκηση; Βοηθάει ἀκριβῶς στό νά ἀποκτήσει ὁ ἄνθρωπος τίς ἀπελευθερωτικές δυνάμεις, ὥστε νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τά πάθη. Ἄν δέν κάνεις νηστεία λ.χ. πῶς θά ἐλευθερωθεῖς ἀπό τή γαστριμαργία καί τή λαιμαργία; Ἅμα τρῶς συνέχεια, ὑπάρχει περίπτωση νά κόψεις τή λαιμαργία; Δέν ὑπάρχει περίπτωση. Ἀφοῦ συνέχεια τρέφεις τό πάθος. Πρέπει νά κάνεις νηστεία, νά κάνεις ἄσκηση. Ἄν, ἄς ποῦμε, δέν δίνεις ἐλεημοσύνη καί δέν προσπαθεῖς νά περιοριστεῖς στά ἀναγκαῖα καί στά ἀπαραίτητα, ἄν δέν μισήσεις τήν πολυτέλεια, τήν ὑπερκατανάλωση, πῶς θά νικήσεις τήν φιλαργυρία καί τήν φιλοϋλία; Δέν νικιέται. Ἄν δέν ὑπακοῦς στούς κανόνες τῆς Ἐκκλησίας, πῶς θά νικήσεις τήν φιληδονία; Ἄν δέν προσπαθεῖς νά κάνεις τά πάντα ὅπως λέει ὁ Χριστός, κρυφά τά καλά, τήν ἐλεημοσύνη κρυφά, τήν προσευχή κρυφά, ὅσο μπορεῖς, ὅσο γίνεται, νά μή σέ καταλαβαίνει κανένας, πῶς θά νικήσεις τήν κενοδοξία; Ὁ ἄλλος κάνει ἕναν πολυέλαιο δῶρο στήν Ἐκκλησία καί λέει πρέπει νά βάλεις καί τό ταμπελάκι πού γράφει τό ὄνομά μου. Ἀλλοίμονο ἄν πέσει τό ταμπελάκι κάτω… μετά μπορεῖ νά ἀναστατώσει ὅλη τήν Ἐκκλησία γιατί δέν φαίνεται τ’ ὄνομά του! Πῶς αὐτός ὁ ἄνθρωπος θά γίνει ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ; Πῶς θά νικήσει τήν κενοδοξία, πού εἶναι κυρίαρχο πάθος μέσα μας;

Ἀλλά προσέξτε, ἡ ἄσκηση δέν εἶναι μόνο γιά τούς ἀγάμους, κατά τούς Πατέρες. Ἡ ἄσκηση εἶναι καί γιά τούς ἐγγάμους. Ὑπάρχει ἄσκηση μέσα στήν οἰκογένεια; Βέβαια ὑπάρχει. Ὑπάρχει ἄσκηση μέσα στήν πόλη; Βεβαιότατα! Μέσα στόν κόσμο μποροῦμε νά κάνουμε ἄσκηση; Βεβαιότατα, ὄχι μόνο μποροῦμε καί πρέπει. Γιατί, χωρίς τήν ἄσκηση δέν ἔχουμε, ὅπως εἴπαμε, αὐτές τίς ἀπελευθερωτικές δυνάμεις, ὥστε νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τά πάθη. Ἀπόδειξη ὅτι ὑπάρχει ἄσκηση καί στούς ἐγγάμους ξέρετε ποιά εἶναι; «Ἕνας ἀπό τούς μεγαλυτέρους ἀσκητικούς συγγραφεῖς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἕνας παντρεμένος δεσπότης», λέει ἐδῶ ὁ π. Ἰωάννης, ἕνας ἔγγαμος Ἀρχιερέας. Παλαιότερα ἐπιτρεπόταν νά εἶναι ἔγγαμοι οἱ ἀρχιερεῖς. Δέν εἶναι ἁμαρτία ὁ γάμος, ἄλλα πράγματα εἶναι ἁμαρτία. Ἡ ὑποταγή στά πάθη εἶναι ἁμαρτία ἤ ἡ χρησιμοποίηση καί τοῦ γάμου ἀκόμα γιά τήν ἱκανοποίηση τῆς φιληδονίας. Αὐτό εἶναι ἁμαρτία! Βεβαιότατα! Δέν σημαίνει ἐπειδή εἶσαι ἔγγαμος θά κάνεις ὅ,τι θέλεις καί θά ἀφεθεῖς στίς ἡδονές ἀσύστολα καί ἀχαλίνωτα. Ἐπιτρεπόταν ὁ γάμος καί στούς ἀρχιερεῖς μέχρι πού ἡ Ἐκκλησία ἐπειδή ὑπάρχουν πολλές φροντίδες μέσα στόν γάμο καί στήν οἰκογένεια, γιά λόγους δηλαδή πρακτικούς, γιά νά μπορεῖ νά ἐξασκεῖ τά καθήκοντά του πληρέστερα, ὀρθότερα, ἀνετώτερα ὁ ἀρχιερέας, ὅρισε οἱ ἀρχιερεῖς νά εἶναι ἄγαμοι. Ὄχι ἐπειδή εἶναι ἁμαρτία ὁ γάμος, ἀλλά γιά νά ἔχει πιό μεγάλη ἄνεση ὁ ἀρχιερέας ἐπειδή εἶναι πολλά πού πρέπει νά φροντίσει γιά τό ποίμνιό του.

Ὅταν λοιπόν ἴσχυε ἀκόμη αὐτή ἡ κατάσταση καί ἦταν ἔγγαμοι οἱ ἀρχιερεῖς, ὑπῆρχε ἕνας ἀρχιερέας… ποιός νομίζετε; Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης – ὁ ἀδελφός τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ ὁποῖος ἔχει γράψει ἴσως τό καλύτερο βιβλίο «Περί Παρθενίας», παρακαλῶ! Θά πεῖς: αὐτός ἦταν ἔγγαμος, ἤξερε γιά παρθενία; Βεβαίως! Γιατί ἡ παρθενία δέν εἶναι σωματικό μέγεθος. Κατεξοχήν, κυρίως, εἶναι ἡ παρθενία τοῦ νοός, εἶναι πνευματικό μέγεθος. Πνευματικό ζητούμενο. Νά ἔχεις καθαρότητα στόν νοῦ σου, τότε εἶσαι παρθένος. Ἄν εἶσαι σωματικά παρθένος καί ὁ νοῦς σου εἶναι βρώμικος καί ἔχει ἕνα σωρό σκέψεις μέσα, δέν εἶσαι παρθένος. Γιατί τί εἶπε ὁ Κύριος; «Ἄν κανείς δεῖ πονηρά, εἰς τό ἐπιθυμήσαι, ἤδη ἐμοίχευσε στήν καρδιά του» (Ματθ. 5,27). Εἶναι παρθένος αὐτός; Μπορεῖ σωματικά νά εἶναι, ἀλλά πνευματικά δέν εἶναι. Ἑπομένως ἡ ἄσκηση, ἡ καθαρότητα καί ἡ σωφροσύνη, κατά τούς Πατέρες, εἶναι καί γιά τούς ἐγγάμους.

«Μερικοί νομίζουν ὅτι ἡ παρθενία συνίσταται μόνο στήν βιολογική παρθενία. Δέν εἶναι ὅμως αὐτό τό πνεῦμα τῶν Πατέρων. Ὅταν οἱ Πατέρες μιλοῦν περί ἐγκρατείας καί νηστείας, ἀναφέρονται καί εἰς τούς ἐγγάμους». Ἡ ἐγκράτεια στή σαρκική σχέση μεταξύ τῶν συζύγων στήν Πατερική γλώσσα ὀνομάζεται σωφροσύνη. Εἶναι ἡ σωφροσύνη. «Ἡ ἀσκητική ἀγωγή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι γιά ὅλους τούς Χριστιανούς, ἄγαμους καί ἐγγάμους». Γι’ αὐτό ἔχουμε καί κανόνες: κανόνες νηστείας, ἐγκρατείας, ἀποχῆς κ.λ.π… τά ξέρετε ἀπό τούς Πνευματικούς σας.

«Ἡ ἐπιτυχία τῆς ἀσκητικῆς ἀγωγῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἱστορικά τουλάχιστον, σημειώθηκε κυρίως στά ἀσκητικά καί μοναστικά κέντρα τῆς Ἐκκλησίας». Ἐκεῖ βλέπει κανείς τί μεγάλη βοήθεια παίρνει κάποιος ἀπ’ τήν ἄσκηση. Ἄν τό ἔκαναν καί μέσα στόν κόσμο, θά τό καταλάβαιναν κι ἐκεῖ, μέσα στό σπίτι τους. Ἔχουμε καί ἀσκητές μέσα στόν κόσμο, ὑπάρχουν σχετικά βιβλία.

«Παλαιότερα τά μοναστήρια δέν ἦσαν ἔξω στίς ἐρημιές μόνο, ἀλλά ἦσαν καί μέσα στίς πόλεις», ὅπως καλή ὥρα εἴμαστε καί ἐμεῖς ἐδῶ τώρα. Σχεδόν μέσα στήν πόλη εἴμαστε. «Ἡ ἴδια ἡ Κωνσταντινούπολις ἦταν γεμάτη ἀπό μοναστήρια καί γι’ αὐτό ἀπεκαλεῖτο τό Μέγα Μοναστήρι». Εἶχε πολλά μοναστήρια. Κι ἄν πᾶτε καί στό Μυστρᾶ, πού εἶναι μιά πόλη ἔτσι βυζαντινή, θά δεῖτε μέσα στήν πόλη 5 μοναστήρια. Μέσα στόν Μυστρᾶ, μέσα στήν πόλη, πού δέν εἶναι καί μεγάλη πόλη, ἕνας λόφος εἶναι, εἶχε πέντε μοναστήρια καί ἑβδομήντα – ὀγδόντα Ἐκκλησίες.

«Ἡ σημερινή τάσις εἶναι νά διώχνουμε τά μοναστήρια ἀπό τίς πόλεις καί νά πηγαίνουν στά βουνά, γιά νά μήν ἐπηρεάζουν τούς ἀνθρώπους καί μολυνθεῖ ὁ Νεοελληνισμός», βλέπετε εἰρωνεία κι ἐδῶ, «πού ἤθελε πάντοτε νά ἀκολουθεῖ τόν ἀστισμό», τήν ἀστική ζωή καί τόν ἀστικό χριστιανισμό. Ἕνας χριστιανισμός τῶν πόλεων, ἕνας ἐκκοσμικευμένος δηλαδή χριστιανισμός, ὁ ὁποῖος δέν θέλει νά βλέπει μοναχούς καί μοναχές στήν πόλη, γιατί μᾶς χαλᾶνε τήν θέα… Μᾶς θυμίζουν ἄλλα πράγματα πού δέν θέλουμε νά θυμόμαστε κἄν! Μᾶς θυμίζουν τό πένθος, τά δάκρυα, μέ τό μαῦρο χρῶμα, τήν μετάνοια… Ἐμεῖς δέν θέλουμε τέτοια πράγματα. Ἐμεῖς θέλουμε νά καλοπερνᾶμε ἐδῶ, μέ τά πάθη μας. Θά πᾶμε καί στήν Ἐκκλησία… ‘Θά πάω τήν Κυριακή ν’ ἀνάψω ἕνα κεράκι… καί θά φύγω!’. Μετά τό χερουβικό κι ἄν προλάβουμε κάτι… ἄν βγεῖ καί γιά κήρυγμα θά σηκωθοῦμε νά φύγουμε, γιατί ἀργεῖ πολύ τό κήρυγμα… Αὐτός εἶναι ὁ ἀστικός χριστιανισμός. Δέν ἔχει καμία ἐπίδραση ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ στή ζωή τῶν ἀνθρώπων ἤ ἔχει πολύ μικρή. Λέει ὁ π. Πορφύριος, οἱ ἄνθρωποι αὐτοί κάνουν τό δύσκολο πρᾶγμα, προσπαθοῦν νά συνδυάσουν κόσμο καί Χριστό. Δέν γίνεται. Γι’ αὐτό δέν θέλουν νά βλέπουν καί τούς μοναχούς. Γι’ αὐτό ὑπάρχει αὐτό τό ἀντιμοναχικό πνεῦμα, τό ὁποῖο, ξαναλέω, μᾶς ἦρθε άπό τή Δύση, μετά τή λεγόμενη «ἀπελευθέρωση» ἀπό τούς λεγόμενους «φίλους» μας τούς Βαυαρούς καί τούς Γερμανούς. Μᾶς ἦρθαν αὐτά τά φροῦτα τοῦ Διαφωτισμοῦ… πού σοῦ λέει: Τί χρειάζονται οἱ μοναχοί; Νά πᾶνε νά παντρευτοῦνε, νά πᾶνε στά νοσοκομεῖα, νά κάνουνε γηροκομεῖα, νά κάνουν σχολεῖα… Τέτοια εἶναι τά μοναστήρια στή Δύση, μέ σχολεῖα.. λένε νά προσφέρουν ἔργο… Κλείνονται ἐκεῖ μέσα στό μοναστήρι καί τί κάνουν; Δέν κάνουν τίποτα! Κι ὅμως ἐκεῖ κάνεις τό σπουδαιότερο πρᾶγμα πού μπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος στή γῆ! Τί κάνεις; Καθαρίζεις τόν ἑαυτό σου γιά τόν Θεό καί φυσικά καί γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Γιατί ἕνας καθαρμένος ἄνθρωπος δέν βοηθάει μόνο τόν ἑαυτό του, βοηθάει ὅλη τήν ἀνθρωπότητα. Γιατί θά πᾶς κι ἐσύ ἐκεῖ καί μέ τόν καθαρό νοῦ πού ἔχει, θά σέ βοηθήσει, θά σέ καθοδηγήσει καί θά σοῦ πεῖ ἀκριβῶς τή λύση τοῦ προβλήματός σου καί θά σέ ἀναπαύσει. Καί θά πεῖς, νά πῆγα ἐκεῖ καί βρῆκα τόν ἑαυτό μου. Τί νά τό κάνω ἐγώ νά σοῦ δώσει ἕνα πιάτο φαΐ στό νοσοκομεῖο; Συγκρίνεται; Μέ τό νά σοῦ δώσει λύτρωση γιά ὅλη σου τή ζωή; Τό φαΐ θά τό φᾶς, αὔριο θά ξαναπεινάσεις. Εἶναι ἔργο αὐτό; Κάτι εἶναι κι αὐτό, ἀλλά πολύ λίγο σέ σχέση μέ τό ἄλλο, νά βρεῖς ἕναν σωστό ἀληθινά, εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἄνθρωπο, φωτισμένο.

«Βέβαια, γιά νά ἐπιτύχει, γιά νά ἀναπτυχθεῖ ἡ ἀστική κοινωνία, γιά νά στερεωθοῦν οἱ μπουρζουά», -εἶναι γαλλική λέξη καί σημαίνει ἀστός, ὁ ἀστικός χριστιανισμός πού σᾶς εἶπα, ἡ ἐκκοσμίκευση δηλαδή τοῦ χριστιανισμοῦ– πού εἶναι οἱ φορεῖς τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ καί Ἀμερικανικοῦ πολιτισμοῦ, ἔπρεπε νά παραμερισθεῖ ἀπό τίς πόλεις ὁ μοναχισμός ὡς ἐπικίνδυνος». Γιατί βέβαια ὁ μοναχισμός δέν εἶναι ὑπέρ τῶν παθῶν, εἶναι κατά τῶν παθῶν, εἶναι κατά τοῦ ὑπερκαταναλωτισμοῦ, κατά τῆς φιλοϋλίας, κατά τῆς φιληδονίας, κατά τῆς φιλοδοξίας. Ὅλα αὐτά τά ὁποῖα υἱοθετοῦν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, ἐξ οὗ καί ὁ κοσμικός ἄνθρωπος καί ὁ κόσμος πού λέει τό Εὐαγγέλιο, πού εἶναι «ἡ ἀπάτη τῶν ὀφθαλμῶν καί ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου» (Α’ Ἰω. 2,16) καί ὅλα αὐτά πού βλέπουμε ν’ ἀνθίζουνε μέσα στίς πόλεις καί νά κάνουν τούς ἀνθρώπους δυστυχισμένους.

Ἐμεῖς ὅμως ξέρουμε τήν ἀλήθεια καί πρέπει νά τή λέμε καί στούς ἄλλους, ὥστε σιγά-σιγά νά φύγει αὐτό τό ἀντιμοναχικό πνεῦμα ἀπό τόν λαό μας. Εἶναι ὀλέθριο αὐτό. Δέν ὑπάρχει πιό μεγάλη εὐλογία γιά ἕνα σπίτι νά ἔχει ἕναν μοναχό ἤ μία μοναχή. Καί δέν εὐλογεῖ μόνο τό σπίτι καί τούς ἀνθρώπους του, ἀλλά πάει καί πίσω ἡ εὐλογία, πολλές γενιές πίσω… γιατί αὐτός ὁ μοναχός, ἡ μοναχή προσεύχεται καί γιά τούς κεκοιμημένους καί τούς προγόνους καί γίνεται ἕνας παράγοντας ὑγείας γιά ὅλη τήν οἰκουμένη καί μέ τήν προσευχή του στηρίζει ὅλη τήν οἰκουμένη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ἐρ. : Γιά τίς ἀποφάσεις τῶν Συνόδων… Μία ἀπόφαση πού πῆρε ἡ Ἱερά Σύνοδος, ἄν κατάλαβα καλά, ὅπου τούς δωρητές ὀργάνων ὀνομάζει ἁγίους μέ ἕνα ἀπολυτίκιο καί δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει καί ἀκολουθία…. Τούς ἀναγνωρίζει σάν μάρτυρες. Τώρα, ἐάν ἐννοοῦν μάρτυρες, μή μπορώντας νά πάρουν οἱ ἴδιοι τους ἀπόφαση, ἀποφασίζουν οἱ ἄλλοι -συγγνώμη γιά τήν ἔκφραση- νά τούς σφάξουν σάν ἕνα ἀρνί καί νά τούς πάρουν τά ὄργανα, ἄν αὐτό καταλογίζεται σάν μάρτυρας ἤ…

Ἀπ. : Τώρα μᾶς πᾶς σ’ ἄλλο θέμα… Λοιπόν… Θέλει ἔρευνα αὐτό… Ὑπάρχει μιά τέτοια εἴδηση στό διαδίκτυο ἀλλά θέλει ἔρευνα γιά νά τό ἐπιβεβαιώσουμε. Δέν βασιζόμαστε σέ μία ἁπλή εἴδηση. Εἶναι τεράστιο αὐτό τό θέμα τῶν μεταμοσχεύσεων. Γενικῶς ἰσχύει αὐτό πού εἴπαμε ὅτι δέν εἴμαστε ἄλογα πρόβατα. Εἴμαστε πρόβατα τῆς λογικῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ. Τῆς λογικῆς ποίμνης… ἔλλογα πρόβατα, πού σημαίνει ὅτι κρίνουμε, ἀνακρίνουμε τούς ποιμένες μας, τά λόγια πού λένε καί τίς ὁδηγίες πού μᾶς δίνουνε καί ἀνάλογα πράττουμε. Δέν ἀκοῦμε αὐτούς πού λένε, δυστυχῶς τό λένε καί ἱερεῖς… «κάνε ὑπακοή στήν Ἐκκλησία». Κι ἄν τούς ρωτήσεις: Τί ἐννοεῖτε ὅταν λέτε Ἐκκλησία; Καταλαβαίνεις ὅτι λένε «ἐμεῖς, οἱ ἱερεῖς καί οἱ ἀρχιερεῖς». Μά ἐσεῖς εἶστε Ἐκκλησία; Αὐτό ἐννοοῦν. Λένε: Μήν ἀντιτίθεστε στήν Ἐκκλησία… καί ἐννοῦνε ποιόν; Τόν ἐπίσκοπο. Λές καί ὁ ἐπίσκοπος εἶναι ὅλη ἡ Ἐκκλησία! Μήν φέρνετε ἀντιρρήσεις καί ἐννοοῦν τούς ἑαυτούς τους. Δέν εἶναι ἔτσι.

Ἐκκλησία εἴπαμε εἶναι ὅλοι οἱ πιστοί, ὅλοι οἱ ἅγιοι, ὅλων τῶν αἰώνων, μέ κορυφή βεβαίως καί ἀρχηγό τόν Χριστό μας πού εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας καί μέσα στήν Ἐκκλησία, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πρῶτα-πρῶτα εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα, εἴπαμε εἶναι ὁ Χριστός, εἶναι ὁ Πατέρας, εἶναι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Μετά εἶναι ὅλοι οἱ ἅγιοι Ἄγγελοι. Μετά εἶναι ὅλοι οἱ Ἅγιοι, μέ κορυφαία τήν Παναγία μας, τόν τίμιο Πρόδρομο. Μετά εἶναι ὅλοι οἱ δίκαιοι, οἱ σεσωσμένοι καί οἱ δίκαιοι πού εἶναι ἀκόμα ἐν ζωῇ. Αὐτοί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Πῶς ἐσύ μετά λές ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε Ἐκκλησία; Καί τό γράφουν καί στίς ἐγκυκλίους, τό λένε σέ δηλώσεις τους, ἐμεῖς ὡς Ἐκκλησία… Δέν εἶστε ἐσεῖς Ἐκκλησία. Ἕνα μέρος τῆς Ἐκκλησίας εἶστε, ἐντάξει, ἀλλά ὄχι ὅλη ἡ Ἐκκλησία!… ὥστε μετά νά δημιουργοῦμε ἐνοχές στούς πιστούς, ὅτι ἅμα τούς πεῖς μιά κουβέντα… κάνεις ἁμαρτία! Δέν κάνεις ἁμαρτία. Ὀφείλεις νά πεῖς αὐτό πού εἶναι τό σωστό καί δέν πολεμᾶς τόν ἀρχιερέα ἤ τόν Πατριάρχη ἤ τόν ἱερέα, ὅταν φέρνεις ἀντίρρηση σέ κάτι πού λέει, ἀλλά πολεμᾶς τόν πατέρα τοῦ ψεύδους, τόν διάβολο καί τά ὄργανά του καί τό ψέμα πού διακηρύσσεται καί διακινεῖται μέσα ἀπ’ αὐτά τά πρόσωπα. Τούς ἀνθρώπους αὐτούς τούς ἀγαπᾶμε καί τούς πονᾶμε καί προσευχόμαστε γι’ αὐτούς καί γιά τούς Πατριᾶρχες μας καί γιά ὅλους. Ἀλλά δέν μποροῦμε νά ποῦμε ἐπειδή τό ἔκανε ὁ Πατριάρχης εἶναι καί σωστό. Ὄχι. Πόσους Πατριᾶρχες ἔχουμε πού ἔχουν καταδικαστεῖ ἀπό τήν Ἐκκλησία; Ὁ Νεστόριος ἦταν Πατριάρχης. Ἔλεγε τό σωστό; Ἔπρεπε νά τοῦ κάνουμε ὑπακοή; Ἀλλοίμονό μας! Ἔβριζε τήν Παναγία… Δέν μποροῦμε νά τοῦ κάνουμε ὑπακοή. Καθαιρέθηκε. Ὑπάρχει Σύνοδος πού λέγεται ληστρική, στά χρόνια τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου ἔγινε αὐτό… Καταδικάστηκε ὅλη ἡ Σύνοδος… ἀπορρίφθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ὑπάρχει ἡ Σύνοδος τῆς Φερράρας-Φλωρεντίας, πού ὑπέγραψαν ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι, πλήν ἑνός, τήν ἕνωση μέ τόν Παπισμό. Εἶναι Σύνοδος; Ὄχι, ψευδοσύνοδος εἶναι. Εἶναι ἀποδεκτή; Ὄχι. Πῶς λοιπόν μᾶς λέτε ἐσεῖς ὅτι -τό ἄκουσα στό διαδίκτυο καί ἔφριξα- ἀποφάσισε ἡ τοπική Ἐκκλησία κάτι καί πρέπει νά κάνετε ὑπακοή στήν τοπική σας Ἐκκλησία. «Εἶστε στή Γερμανία; Θά κάνετε ὑπακοή στό τί θά πεῖ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Γερμανίας. Ὅ,τι ἀποφασίσει, μετά ἐσεῖς κάνετε ὑπακοή, σώζεστε…». Ἄν εἶναι δυνατόν! Δηλαδή, ἄν αὐτοί αὔριο ἀποφασίσουν νά προσκυνήσουμε τόν Πάπα, θά εἶναι σωστό, ἐπειδή τό ἀποφάσισαν; Ἤ πρέπει νά τούς κάνουμε ὑπακοή; Ἄν εἶναι δυνατόν! Κι ὅμως λέγονται τέτοια πράγματα καί ἀπό ἱερωμένους… Εἶναι φοβερό…

Εἶναι φοβερό αὐτό καί δέν πρέπει νά πέφτουμε σέ τέτοιες παγίδες καί νά μᾶς πιάνει μία φοβία, ἁμαρτοφοβία… νά μήν πεῖς τίποτα τώρα, γιατί εἶναι ἱερέας… τί θά πεῖ εἶναι ἱερέας… Εἶναι ἱερέας, θά πρέπει καί νά ὀρθοτομεῖ τόν λόγο τῆς ἀληθείας. Τότε πραγματικά εἶναι ἱερέας σωστός. Κι ὅταν δέν τόν ὀρθοτομεῖ, θά πρέπει νά τόν ἐλέγξουμε, μέ καλό τρόπο βεβαίως, ἐκκλησιολογικά σωστά, πρέπει νά ποῦμε αὐτό πού εἶναι ἡ ἀλήθεια.

Ἐρ. : ….σ’ ἕναν ναό μᾶς λέγανε θά πρέπει αὐτά νά διαβάζονται στή δημοτική. Τό εἶπε μιά φορά, μετά δέν τό ξαναεῖπε.

Ἀπ. : Εὐτυχῶς! Γιά τό θέμα αὐτό ἔχει πάρει ἀπόφαση ἡ Σύνοδος. Τό ἀπαγόρευσε. Ἔγινε ἕνα πείραμα ἐπί τοῦ μακαρίτη τοῦ Χριστοδούλου..

Ἐρ. : Εἶναι κακό αὐτό;

Ἀπ. : Κακό εἶναι! Γιατί εἶναι κακό, ξέρετε; Δέν εἶναι μόνο τό ὅτι δέν ἀποδίδεται τό νόημα. Δέν μπορεῖς νά ἀποδώσεις τό νόημα. Ἡ κάθε μετάφραση -κοσμικοί ἄνθρωποι τό λένε αὐτό- εἶναι μιά προδοσία. Κάθε μετάφραση. Δέν μπορεῖς νά ἀποδώσεις ἀκριβῶς τά νοήματα. Ἀλλά αὐτό εἶναι τό λιγότερο. Τό πιό σημαντικό ποιό εἶναι; Ὑποτιμοῦμε τή Χάρη καί κάνουμε τήν πίστη μας διανοητική ὑπόθεση, τοῦ ἐγκεφάλου ὑπόθεση καί ἐξαρτῶμε τά πάντα ἀπό τήν κατανόηση τήν ἐγκεφαλική. Δηλαδή, ἄν καταλάβει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν ἐγκέφαλό του κάποια πράγματα, σώθηκε. Μά αὐτό εἶναι τό ζητούμενο; Δέν εἶναι τό ζητούμενο στή Χάρη τοῦ Θεοῦ; Εἶναι πάλι αὐτό πού λέγαμε προηγουμένως, ὅτι κάνουμε τήν πίστη μας στοχασμό καί φιλοσοφία… καί λένε νά τά κάνουμε ἁπλά τά πράγματα, γιά νά ἔρθουν καί οἱ νέοι στήν Ἐκκλησία. Τό κάνανε. Ἦρθαν οἱ νέοι; Ὄχι, δέν ἦρθαν. Δέν εἶναι αὐτό πού τούς ἐμποδίζει τούς νέους.

Ἐρ. : Ἐμεῖς τί πρέπει νά κάνουμε. Πῶς νά ἀντιδράσουμε;

Ἀπ. : Ἐμεῖς θά ποῦμε, ἀφοῦ ἡ Σύνοδος ἀποφάσισε νά μήν τό κάνετε, δέν πρέπει νά τό κάνετε. Νά ἐφαρμόσετε τήν ἀπόφαση τῆς Συνόδου, ἡ ὁποία σ’ αὐτή τήν περίπτωση ὀρθοτομεῖ τόν λόγο τῆς ἀληθείας. Εἶναι ὀρθή ἡ ἀπόφαση, ὁπότε τήν στηρίζουμε καί μποροῦμε νά πᾶμε στόν ἐπίσκοπο, ἅμα δέν ἀκούει ὁ ἱερέας. Πρῶτα θά τό ποῦμε στόν ἱερέα, ὄμορφα, εὐγενικά, θά διαμαρτυρηθοῦμε. Γιατί τό κάνετε αὐτό; Ἀφοῦ ὑπάρχει ἡ τάδε ἀπόφαση τῆς Συνόδου. Κι ἄν δέν ἀκούσει, μετά πρέπει νά πᾶς στόν ἀρχιερέα. Νά πᾶτε μιά ὁμάδα. Ἄν δέν εἶναι ὁ ἀρχιερέας, νά πᾶς στή Σύνοδο. Ναί… πρέπει νά ἐνδιαφερθοῦμε, εἶναι τό σπίτι μας ἠ Ἐκκλησία. Μέ σωστό τρόπο μποροῦμε νά κάνουμε πολλά πράγματα. Γιατί καί οἱ ἀρχιερεῖς κινητοποιοῦνται καί ἐπηρεάζονται ἀπό τήν ἀντίδραση τοῦ λαοῦ. Ὅταν ὁ λαός βέβαια κοιμᾶται… μετά εἶναι πιό δύσκολα τά πράγματα καί γιά τούς ποιμένες.

Ἐρ. : Τώρα πού εἶναι νά κάνουν μέ τόν Πάπα ὅλα αὐτά, τί θά κάνουμε; Πῶς θά ἀναγνωρίσουμε τόν σωστό ἱερέα πού εἶναι φωτισμένος ἀπό τόν Θεό, γιά νά τόν ἀκολουθήσουμε; Γιατί ἀπ’ ὅτι βλέπουμε θά πλανηθοῦν πολλοί τώρα.

Ἀπ. : Πρέπει νά ἔχουμε κριτήρια γιά νά γνωρίσουμε τό σωστό. Ποιά εἶναι τά κριτήρια; Τά κριτήρια τά εἴπαμε. Εἶναι τό τί λέει ἡ Ἐκκλησία διαχρονικά, 2000 χρόνια. Τί λέει ὁ Χριστός μας; «Ἀπό ποῦ θά καταλάβεις ἕνα δέντρο ἄν εἶναι καλό; Ἀπό τούς καρπούς»΄(Ματθ. 6,44). Ποιοί εἶναι οἱ καρποί τώρα; Οἱ καρποί εἶναι: πρῶτον πῶς ζεῖ ὁ ἱερέας, τί ζωή κάνει. Ἐπίσης, τί λέει. Ἐπίσης, ποιά εἶναι τά πνευματικά του παιδιά… τί καρπούς ἔχει κάνει. Ὅλα αὐτά εἶναι κριτήρια, γιά νά καταλάβεις ἕναν καλό ἱερέα. Τί λέει, πῶς ζεῖ καί ἄν θεραπεύει. Ἄν ἔχει πνευματικά παιδιά θεραπευμένα. Τί θά πεῖ θεραπευμένα; Τουλάχιστον νά εἶναι στό στάδιο τῆς κάθαρσης, νά μετανοοῦν δηλαδή, νά ζοῦνε λίγο αὐτό πού λέγεται καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Νά ἔχουν χαρά, εἰρήνη… Βλέπετε πολλούς τέτοιους ἀνθρώπους γύρω σας; Σπανιότατοι! Πού νά ἔχουν ἀληθινή χαρά… ἀληθινή εἰρήνη… Οἱ περισσότεροι εἶναι γεμάτοι ἄγχος κι αὐτοί πού ὑποτίθεται εἶναι τῆς Ἐκκλησίας. Δέν λέμε γιά τούς ἔξω. Οἱ ἔξω εἶναι χαμένοι οὕτως ἤ ἄλλως ἄν δέν μετανοήσουν. Μιλᾶμε γιά αὐτούς πού πᾶνε στήν Ἐκκλησία. Βλέπετε ἀπό αὐτούς πολλούς πού νά εἶναι θεραπευμένοι; Δέν βλέπω πολλούς… καί θυμό ἔχουν καί νεῦρα ἔχουν, ἄγχος ἔγχουν, καταθλίψεις ἔγχουν καί δέν μιλιοῦνται μεταξύ τους… τήν δόξα τους κοιτᾶνε, τά χρήματα κοιτᾶνε.. Εἶναι θεραπευμένοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι; Ὄχι, βέβαια. Ὀφείλεται στούς Πνευματικούς πατέρες; Κατά ἕνα μέρος, βέβαια. Σαφέστατα! Δέν ἔχουν σωστή καθοδήγηση. Ἐνδεχομένως νά ἔχουν σωστούς πατέρες καί νά μήν κάνουν ὑπακοή. Συμβαίνει κι αὐτό… καί ὁ Ἰούδας εἶχε τόν καλύτερο Πνευματικό, ἀλλά κατέληξε ἐκεῖ πού κατέληξε… Ἀπό αὐτά λοιπόν θά καταλάβουμε… Τώρα θά μοῦ πεῖς, πῶς θά ξέρω ἄν μιλάει σωστά; Ἐδῶ εἶναι τώρα τό δικό μας καθῆκον. Νά μελετήσουμε, νά γνωρίσουμε τί λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες. Νά γνωρίζουμε τί λέει τό Εὐαγγέλιο, νά γνωρίζουμε τί λένε οἱ ἱεροί Κανόνες.

Ἐπιτρέπεται νά κάνω γάμο μέ Παπικό ἤ δέν ἐπιτρέπεται; Τό ξέρετε…; Δέν ἐπιτρέπεται. Κι ὅμως θά σοῦ πεῖ ἕνας πού θέλει νά σέ παραπλανήσει, καί ἄς εἶναι καί παπάς: «Πῶς;… Ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ μικτούς γάμους… Τί εἶναι αὐτά πού λές; Ἔχει πάρει ἀπόφαση ἐδῶ καί χρόνια καί εὐλογεῖ μικτούς γάμους. Ἐσύ πᾶς κόντρα στήν Ἐκκλησία…;». Καί ἐννοεῖ Ἐκκλησία, εἴπαμε, ‘ἐμένα, ἐμᾶς’, τούς παπάδες… Ἀφοῦ τό ἀποφασίσαμε ἐμεῖς, εἶναι σωστό». Εἶναι σωστό; Ὄχι, δέν εἶναι σωστό, γιατί 2000 χρόνια οἱ Κανόνες μᾶς λένε ὅτι δέν ἐπιτρέπεται. Δέν ἐπιτρέπεται ν’ ἀλλάξει. Ἀλλά τώρα θά μοῦ πεῖτε, γιατί τό κάνει ἡ Ἐκκλησία; Τό κάνει γιά νά μήν ἔχουμε κάτι χειρότερο, κατ’ οἰκονομία. Ἀλλά δέν θά κάνουμε τό κατ’ οἰκονομία εὐλογία καί κανονικό. Εἶναι μιά ἐξαίρεση στόν Κανόνα, γιά νά μήν πάει ὁ ἄλλος καί αὐτοκτονήσει καί γίνει χειρότερο κακό. Δέν εἶναι γάμος, δέν μπορεῖ νά γίνει γάμος μέ ἑτερόδοξο, μέ κακόδοξο. Γιατί δέν μπορεῖ νά γίνει γάμος; Γιατί ὁ ἕνας εἶναι ἄνθρωπος καί ὁ ἄλλος εἶναι καρέκλα. Μπορεῖς νά παντρευτεῖς μιά καρέκλα; Εἶναι ἀβάπτιστος δηλαδή. Καί πόσο διαφέρει ἕνας βαπτισμένος ἀπό ἕναν ἀβάπτιστο; Ὅσο ἕνας ἄνθρωπος ἀπό μία καρέκλα; Καί πολύ περισσότερο… Ὅσο διαφέρει τό κτιστό ἀπ’ τό ἄκτιστο. Ἄπειρα δηλαδή. Μπορεῖς νά γίνεις ἕνα μέ ἕναν πού δέν ἔχει Πνεῦμα Ἅγιο; Δέν μπορεῖς. Μπορεῖ νά γίνει Μυστήριο; Τί Μυστήριο νά γίνει; Ἀφοῦ αὐτός δέν δέχεται τό Ἅγιο Πνεῦμα, δέν ἔχει μέσα του τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ὄχι μόνο… βρίζει τό Ἅγιο Πνεῦμα. Οἱ Παπικοί βρίζουν τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τή Χάρη τήν λένε κτιστή. Ἐάν ἔχεις κτιστή Χάρη, δηλαδή δημιούργημα, πῶς θά γίνεις θεός; Πῶς θά σωθεῖς; Τό κτῖσμα δέν σώζει. Πῶς μπορεῖς λοιπόν νά πετύχεις ἕνωση ἐν Χριστῷ μέ ἕναν τέτοιον ἄνθρωπο; Καί ἔρχεται ὁ ἄλλος τώρα πού θέλει νά παραπλανήσει καί λέει, ὄχι τό εὐλογεῖ… τό κάνει… Ὀφείλεις ὅμως νά ξέρεις γιατί τό κάνει καί τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτό πού κάνει.

Ὅπως καί ὁ δεύτερος γάμος. Ἐπιτρέπεται ὁ δεύτερος γάμος καί ὁ τρίτος γάμος; Κανονικά δέν ἐπιτρέπεται. Ἀλλά θά πεῖς, γιατί τό κάνει ἡ Ἐκκλησία; Τί νά κάνει; Προκειμένου ὁ ἄλλος νά μήν πορνεύει ἀσύστολα, λέει ἄς τοῦ δώσει μιά εὐλογία… Ἄν διαβάσετε τήν ἀκολουθία τοῦ δεύτερου γάμου, θά φρίξετε, ἄν δεῖτε τί λέει ἐκεῖ πέρα…

Ἐρ. : Πορνεία εἶναι..

Ἀπ. : Πορνεία εἶναι.. ναί. Ἀλλά λέει, ἄντε βάλτον ἐκεῖ νά μή χαθεῖ τελείως, νά συμμαζευτεῖ λιγάκι… Σήμερα τό κάναμε κανόνα… καί λέμε εἶναι εὐλογημένο. Ὀφείλουμε νά τά γνωρίζουμε αὐτά τά πράγματα, γιά νά μήν πλανηθοῦμε. Ἔτσι θά πλανηθοῦμε… γιατί, δυστυχῶς, θέλουμε νά πλανηθοῦμε. Γιατί θέλουμε; Λόγω τῶν παθῶν μας. Ἕνας πού δέν θέλει νά πλανηθεῖ, θά τήν βρεῖ τήν ἀλήθεια, θά τοῦ τήν ἀποκαλύψει ὁ Θεός δηλαδή.

Ἐρ. : Ὅσον ἀφορᾶ τό τελευταῖο κομμάτι πού λέγαμε… κάπου διάβαζα γιά τήν κλήση τῶν μαθητῶν… Ὑπάρχει περίπτωση κάποιος νά θέλει νά γίνει μοναχός καί νά ζεῖ μέσα στή Χάρη τοῦ Θεοῦ …. καί κάποια στιγμή ὁ Θεός νά τραβάει τή Χάρη νά τοῦ φέρνει ἐμπόδια καί νά εἶναι ἀναγκασμένος νά ἔχει πάλι ἐπαφή μέ τόν κόσμο; Ἤ μήπως ἦταν ἐνθουσιασμός… ἤ εἶναι μιά δοκιμασία;

Ἀπ. : Λέει ὁ Ἀπόστολος κάπου «οὐ πάντες χωροῦσι τόν λόγον τοῦτον, ἀλλ’ οἷς δέδοται» (Ματθ. 19,11). Ποιόν λόγο; Ἔκαναν μιά συζήτηση οἱ Ἀπόστολοι μέ τόν Κύριο καί τελικά κατέληξαν στό συμπέρασμα ὅτι καλύτερα εἶναι νά μήν ἔρχεται σέ γάμο ὁ ἄνθρωπος, γιατί τούς εἶπε ὁ Κύριος τούς περιορισμούς, τίς προϋποθέσεις κ.λ.π. Τότε λένε οἱ Ἀπόστολοι «Καλύτερα τότε Κύριε νά μήν παντρεύονται οἱ ἄνθρωποι». Καί ἀπαντάει ὁ Κύριος «οὐ πάντες χωροῦσι», δέν μποροῦν ὅλοι νά τηρήσουν αὐτόν τόν λόγο «ἀλλ’ οἷς δέδοται», ἀλλά σ’ αὐτούς πού ἔχει δοθεῖ.

Ἐδῶ τώρα ὑπάρχει μιά παρερμηνεία ἀπό κάποιους ὅτι δηλαδή ὁ μοναχισμός κατά κάποιο τρόπο δίδεται σέ ὁρισμένους πού διαλέγει ὁ Θεός καί τούς βάζει -θά λέγαμε- σέ κάποιες σιδηροτροχιές, θέλουν δέν θέλουν, νά γίνουν μοναχοί. Οἱ ἄλλοι πού δέν τούς ἔχει δοθεῖ, δέν ὑπάρχει περίπτωση νά πετύχουν, ἄν πᾶνε νά γίνουν μοναχοί. Ὄχι, δέν εἶναι ἔτσι. Ἡ πατερική ἑρμηνεία δέν λέει αὐτό. Καί ,ὅταν λέμε πατερική, ἐννοοῦμε ἁγιοπνευματική. Προσέξτε, ἡ ἑρμηνεία δηλαδή πού δίνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἑρμηνεύει τόν ἑαυτό Του διά μέσω τῶν ἁγίων θεοφόρων Πατέρων. Ὁ Ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης λοιπόν λέει: «Τίσιν δέδοται;». Σέ ποιούς δίδεται ἡ Χάρις νά γίνουν μοναχοί; «Τοῖς θέλουσι», δηλαδή σ’ αὐτούς πού θέλουν. Δηλαδή,δέν εἶναι ὁ Θεός πού σέ προορίζει. Δέν ὑπάρχει ἀπόλυτος προορισμός, εἶναι αἵρεση αὐτό, ὅτι ἐσύ εἶσαι προορισμένη νά γίνεις μοναχή. Ἅμα δέν γίνεις καί παντρευτεῖς, ἀπέτυχες. Ἤ εἶσαι προορισμένη νά παντρευτεῖς, ἄν γίνεις μοναχή ἀπέτυχες. Προσέξτε! Δέν ὑπάρχει προορισμός. Ἀλλά δίνει ὁ Θεός τή Χάρη Του σ’ αὐτούς πού θέλουν. Θέλεις νά γίνεις μοναχός; Θά σοῦ δώσει Χάρη, θά πετύχεις. Θέλεις νά παντρευτεῖς; Θά σοῦ δώσει Χάρη νά παντρευτεῖς, νά κάνεις οἰκογένεια. Ἀρκεῖ νά ζεῖς κατά Θεόν. Καί τό ἕνα καί τό ἄλλο σέ ὁδηγεῖ τελικά στόν Θεό, ἄν ζήσεις σωστά, εἴτε ὡς μοναχός, εἴτε ὡς ἔγγαμος. Ἑπομένως, δέν πρέπει νά βάζουμε καλούπια καί περιορισμούς οὔτε στό ἕνα οὔτε στό ἄλλο. Ὁ ἄνθρωπος, ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, πού εἶναι φιλότιμος καί προκομμένος, δηλαδή μέ λίγα λόγια, πού πολεμάει τή φιλαυτία του, ἐκεῖ εἶναι ὅλο τό ἐμπόδιο…, καί ἔγγαμος νά γίνει, θά πετύχει καί μοναχός νά γίνει, θά πετύχει. Γιατί τό θέμα εἶναι νά πολεμήσουμε τά πάθη μας. Ὄχι νά ἱκανοποιήσουμε τά πάθη μας, ἀλλά νά πολεμήσουμε τά πάθη μας καί τή φιληδονία μας. Γι’ αὐτό καί λέει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ὅτι ὁ γάμος εἶναι «συγγνώμη πάθους». Συγγνώμη, δηλαδή παραχώρηση τοῦ Θεοῦ σέ ἕνα πάθος, στό σαρκικό πάθος πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Καί λέει ὁ Θεός, προκειμένου νά πορνεύει καί νά μήν ἔχει ὅρια, βάλτου ἕνα ὅριο, νά παίρνει ἕναν σύζυγο, μία σύζυγο, ἐφόσον δέν μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ, δυσκολεύεται στό πάθος τό σαρκικό. Θά ἔχεις μία σύζυγο. Αὐτός εἶναι ὁ γάμος, μία συγγνώμη, μία παραχώρηση τοῦ Θεοῦ στήν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι τό τέλειο. Τό τέλειο εἶναι ἡ παρθενία, αὐτό πού μᾶς ἔδειξε ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός δέν ἦρθε σέ γάμο, ἦταν παρθένος. Αὐτό εἶναι τό τέλειο. Δέν μπορεῖς τό τέλειο. Ἄντε… ἔχει ἕνα σκαλοπάτι παρακάτω. Ὄχι ὅτι εἶναι κακό, ἀλλά δέν εἶναι τό τέλειο. Πάρε ἕναν σύζυγο, μία σύζυγο.

Ἀλλά τώρα τί θά γίνει; Μέσα στόν γάμο ἐσύ θά ἀφεθεῖς ἀχαλίνωτα στίς ἡδονές; Ὄχι, ἐκεῖ μέσα θά πρέπει νά κάνεις ἀγῶνα, ὥστε καί αὐτό τό πάθος πού εἶχες καί σοῦ ἔκανε τήν παραχώρηση ὁ Θεός νά ἔχεις μιά σύζυγο, νά τό πολεμήσεις καί σιγά-σιγά νά τό ξεπεράσεις, νά τό ὑπερβεῖς καί νά φτάσεις καί ἐσύ σέ μιά κατάσταση θά λέγαμε παρθενίας, ὅπως ἐκεῖνος πού δέν εἶχε γάμο. Νά ἐξαγνιστεῖς μέσα στόν γάμο, διά τοῦ γάμου, διά τῆς ἄσκησης, διά τῶν Κανόνων, πού ἄν δέν τούς ξέρεις θά τούς μάθεις, θά σοῦ τούς πεῖ ὁ Πνευματικός σου, νά φτάσεις κι ἐσύ κάποια στιγμή νά ἔχεις ἀπάθεια. Νά ζεῖς μέ τόν σύζυγο, μέ τήν σύζυγο, ὅπως μέ τόν ἀδελφό σου ἤ τήν ἀδελφή σου. Ὁ σκοπός τοῦ γάμου εἶναι νά ὑπερβαθεῖ ἡ φιληδονία, ὄχι νά ἱκανοποιηθεῖ. Δυστυχῶς σήμερα, μέ τήν κάλυψη τοῦ γάμου, οἱ ἔγγαμοι ζοῦνε καί κάνουν πράγματα χειρότερα ἀπ’ τά ζῶα. Αὐτό δέν εἶναι γάμος πλέον. Αὐτό εἶναι Σόδομα καί Γόμορρα καί χειρότερα ἀπ’ αὐτά. Αὐτά πού σᾶς λέω δέν τά λέω ἐγώ, ἀλλά ἕνας Γέροντας πού κοιμήθηκε πέρυσι, ὁ Γέροντας Ἀναστάσιος Κουδουμιανός, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ἀκριβῶς αὐτό, ὅτι ὑπέρ τά Σόδομα καί τά Γόμορρα εἶναι ἡ ἐποχή μας. Εἶναι πάνω ἀπ’ τά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί γι’ αὐτό ἀκριβῶς, λέει, θά ἔρθει ὁ ὄλεθρος, ὁ πυρηνικός ὄλεθρος, τό εἶχε προφητεύσει, διότι πλέον οἱ ἄνθρωποι ἔχουν καταπατήσει τήν ὀντολογία τους. Μάλιστα ἔλεγε μιά ἔκφραση «ὁ κουσουριάρικος γάμος». Καταλαβαίνετε τί ἐννοεῖ ἔ; Τόν γάμο τῶν ὁμοφυλοφίλων πού τώρα τόν νομιμοποιήσαμε ἤ θά τόν νομιμοποιήσουμε κι αὐτόν… Καταλάβατε; Αὐτά ὅλα τί εἶναι; Εἶναι καταπάτηση τῆς ὀντολογίας τῆς ἴδιας τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου καί ἐξαιτίας αὐτοῦ πλέον θά ἔρθει ὄλεθρος, ὁ πυρηνικός ὄλεθρος. Αὐτά εἶναι προφητευμένα καί πρέπει νά τά ξέρουμε.

Καί ἐπανέρχομαι στό θέμα τοῦ γάμου. Ἐκεῖ μέσα πρέπει ν’ ἀγωνιστοῦμε καί νά κάνουμε ἄσκηση. Γι’ αὐτό ἔλεγαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, οἱ ἄνθρωποι μέσα στόν κόσμο καί μέσα στήν οἰκογένεια πρέπει νά κάνουν πιό μεγάλη ἄσκηση, γιατί ὑπάρχουν πιό μεγάλοι πειρασμοί. Γιατί σήμερα νομίζετε οἱ πλεῖστες οἰκογένειες εἶναι ἐν διαλύσει; Διότι ἀκριβῶς δέν βιώνουν αὐτό τό μυστήριο τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητας. Δέν ζοῦμε ἀσκητικά δηλαδή, δέν ζοῦμε μυστηριακά, ὁπότε δέν ἔχουμε τήν Χάρη, γιατί ἡ Χάρις δέν ἔρχεται ἐκεῖ πού ὑπάρχει βρωμιά. Ἕνα πρᾶγμα, λένε οἱ ἅγιοι, εἶναι ἀδύνατο γιά τόν Θεό, τό νά ἑνωθεῖ μέ νοῦ ἀκάθαρτο. Δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ ὁ Θεός μέ ἀκάθαρτο νοῦ. Δέν λέει σῶμα ἀκάθαρτο. Νοῦ ἀκάθαρτο! Γιατί ἡ ἀκαθαρσία ξεκινάει ἀπό τόν νοῦ καί μετά βρωμίζεται καί τό σῶμα. Ἡ πιό μεγάλη ἀκαθαρσία εἶναι στόν νοῦ, στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Γι΄ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «ἀπό τήν καρδία ἐξέρχονται πονηροί λογισμοί, πορνεῖες, μοιχεῖες, ζήλιες» (Ματθ. 15,19), ὅλα αὐτά πού κάνουν ἀκάθαρτο τόν ἄνθρωπο.

Ἄρα, ὅποιος θέλει, μπορεῖ. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά τοῦ στερήσει ὁ Θεός τήν βοήθεια καί τήν Χάρη.

Ἐρ. : Εἶναι τό ἴδιο μ’ αὐτό πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «οὐ πάντων ἡ πίστις»;

Ἀπ. : «Οὐ πάντων ἡ πίστις» (Β΄Θεσ. 3,2). Κι αὐτό πάλι εἶναι ἐξαιτίας τῆς θέλησης τοῦ ἀνθρώπου. Ὄχι δηλαδή ὅτι ὁ Θεός κάνει διακρίσεις καί σένα θά σοῦ δώσει τό χάρισμα τῆς πίστεως καί στόν ἄλλον δέν τό δίνει. Σέ ποιούς δίνει τό χάρισμα τῆς πίστεως ὁ Θεός; Σ’ αὐτούς πού θέλουν. Ὅπως καί σ’ αὐτούς πού θέλουν δίνει καί τό χάρισμα τοῦ μοναχισμοῦ, τό χάρισμα τῆς παρθενίας, τό χάρισμα τῶν θαυμάτων. Ὑπάρχουν ἅγιοι πού κάνουν θαύματα, ἅγιοι πού τούς λέμε θαυματουργούς, ὅπως ὁ σημερινός ὁ Ἅγιος Νικόλαος. Γιατί αὐτοί κάνουν θαύματα καί οἱ ἄλλοι δέν εἶναι τόσο… Δέν τούς λέμε ὅλους θαυματουργούς, κάποιους λέμε θαυματουργούς. Αὐτοί εἶχαν μεγάλη ἀγάπη γιά τούς ἀνθρώπους καί ἐπειδή ἤθελαν πολύ νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους, τούς ἔδινε ὁ Θεός αὐτή τήν εἰδική χάρη νά κάνουν θαύματα. Βλέπετε; Προηγεῖται ὁ ἄνθρωπος πάντοτε. Προηγεῖται ὁ ἄνθρωπος καί μετά ἔρχεται ὁ Θεός καί δίνει τήν ἀνάλογη Χάρη. Βλέπεις ἄλλος ἄνθρωπος ἄς ποῦμε ἔχει αὐτή τήν διάθεση νά κυβερνήσει, νά κάνει διοίκηση. Ὄχι γιά νά φανεῖ ὁ ἴδιος, ἀλλά γιά νά τακτοποιοῦνται τά πράγματα κατά Θεόν. Τοῦ δίνει ὁ Θεός χάρισμα νά κυβερνήσει, νά μπορεῖ νά κάνει διοίκηση. Εἶναι χάρισμα ἀπ’ τόν Θεό κι αὐτό. Βλέπει ὁ Θεός τήν διάθεση τῆς ψυχῆς μας καί δίνει τήν ἀνάλογη χάρη.

Ἐρ. : Στίς περισσότερες ἐνορίες γίνονται χοροί, συνάξεις νέων, κ.λ.π. Κι ἄν προσπαθήσεις νά πεῖς κάτι, σοῦ λένε, ἐγώ ἔχω εὐλογία ἀπό τόν Πνευματικό μου καί πάω! Κάνω ὑπακοή στόν Πνευματικό μου! Μοῦ θυμίζει αὐτό πού ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, ὅτι κάποια στιγμή θά ὑπάρχουν πνευματικοί πού θά λένε στά παιδιά τους: πήγαινε, δέν εἶναι κακό, ἡ καρδιά σου, ἡ ψυχή σου νά εἶναι καθαρή.. Κι ἔκεῖ σταματᾶς, δέν λές τίποτα… Τί κάνεις ἀπό κεῖ καί μετά;

Ἀπ. : Εἶναι ἡ κακή ὑπακοή. Κι ἄν σοῦ πεῖ κάτι ὁ Πνευματικός κι αὐτό πρέπει νά τό ἀνακρίνεις, νά ἐξετάσεις ἄν αὐτό πού σοῦ λέει τό λένε καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τό λένε καί οἱ Κανόνες. Μπορεῖ ἕνας Πνευματικός νά σοῦ πεῖ: ἄντε ἐκεῖνον τόν γέρο πού τόν ἔχεις καί σέ βασανίζει, δῶσ’ του ἕνα χαπάκι νά τόν ξαποστείλεις στήν ἄλλη ζωή. Πῆρες εὐλογία! Μπορεῖς νά τό κάνεις; Νά κάνεις εὐθανασία μπορεῖς; Μπορεῖ νά σοῦ δώσει εὐλογία, θά τό κάνεις; Εἶναι εὐλογία αὐτό;… Κατάρα εἶναι αὐτό, σέ πάει στήν κόλαση… Καταλάβατε; Πρέπει νά ἐξετάζουμε τί μᾶς λένε. Ἀλλά ξέρετε τί γίνεται; Ἀπό πίσω ἔχουμε καί τό δικό μας θέλημα. Καί ὄχι μόνο δέν ἐξετάζουμε ἄν αὐτά πού θέλουμε εἶναι σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά θέλουμε νά τά εὐλογήσει κιόλας ὁ Θεός μέσω τοῦ Πνευματικοῦ. Μπορεῖ νά βρεῖς κανέναν τέτοιο Πνευματικό… Ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι εἶσαι ἐντάξει… Ὁ Θεός δέν ἐμπαίζεται, δέν μυκτηρίζεται… ἐπειδή ἐσύ θέλεις νά ξαποστείλεις τή γριά ἄς ποῦμε, νά βρεῖς ἕναν νά σοῦ δώσει εὐλογία. Καί πού θά βρεῖς; Δεσμεύεται ὁ Θεός μετά; Ἄν εἶναι δυνατόν! Δέν δεσμεύεται..

Ὅπως ἔλεγε κάποιος Δεσπότης μία Παρασκευή – τό ἄκουσα, δέν τό εἶδα – ἐγώ θά εὐλογήσω τό κοτόπουλο νά τό φᾶμε. Δεσπότης! Μή σκανδαλίζεστε… Ὑπάρχουν τέτοια πράγματα. Χορταράκια τρώει καί ἡ κότα ἔ;… Νηστίσιμη εἶναι!! Θά τήν βαφτίσουμε νηστίσιμη… Γίνεται αὐτό τό πράγμα;!

Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης

https://hristospanagia3.blogspot.gr/