Ο Στρατιωτης ΤΗΣ Αγαπης & της συγχωρεσεως: To Ψαλτήρι της Μελισσάνθης, βασίλισσας των Ιεροσολύμων

To Ψαλτήρι της Μελισσάνθης, βασίλισσας των Ιεροσολύμων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Ο γάμος της Μελισσάνθης με τον Φούλκωνα Ε΄ του Ανζού.
Χειρόγραφο BNF Richelieu Manuscrits Français 68, folio 198 (15ος αιώνας).

Η Μελισσάνθη (1105 - 1161) ήταν βασίλισσα των Ιεροσολύμων (1131 - 1153) και μεγαλύτερη κόρη του βασιλιά των Ιεροσολύμων Βαλδουίνου Β΄ και της πριγκίπισσας της Αρμενίας Μορφίας της Μελιτίνης. Τα Ιεροσόλυμα είχαν κατακτηθεί το 1099 από τους χριστιανούς Σταυροφόρους και διοικούνταν από μια δυναστεία που προερχόταν από την Γαλλική κομητεία του Ρεθέλ, ενώ οι γυναίκες μπορούσαν από τον πατέρα τους να κληρονομήσουν τον θρόνο των Ιεροσολύμων. Η Μελισσάνθη ήταν προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών και ίδρυσε (1138) το μεγάλο μοναστήρι του Αγίου Λαζάρου στη Βηθανία, που τέθηκε υπό την επίβλεψη της αδελφής της Ιοβέττας, μοναχής. Προσέλαβε επίσης καλλιτέχνες που αναμόρφωσαν την εικόνα των ανακτόρων και της πόλης των Ιεροσολύμων εκείνη την εποχή.

Πολιτικός χάρτης της Μέσης Ανατολής το 1135,
ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη Σταυροφορία.
Με πράσινο χρώμα σημειώνονται τα μουσουλμανικά κράτη.

Το Ψαλτήρι της Μελισσάνθης (Λονδίνο, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Egerton MS 1139) είναι ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο που έγινε περίπου το 1135 στο Βασίλειο των Σταυροφόρων της Ιερουσαλήμ, κατά παραγγελία του βασιλιά και Ναΐτη Σταυροφόρου, ικανότατου στρατιωτικού αρχηγού Φούλκωνα Ε΄ του Ανζού, για τη Μελισσάνθη τη σύζυγό του. Πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα Σταυροφορικής τέχνης, η οποία συνδυάζει καλλιτεχνικά στυλ της Ρωμαιοκαθολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Ορθοδόξου Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η μπροστινή πλευρά της στάχωσης του Ψαλτηρίου της Μελισσάνθης.
Παρουσιάζονται σκηνές από τον βίο του Δαυίδ και "Ψυχοστασίας".

Η πίσω πλευρά της στάχωσης του Ψαλτηρίου της Μελισσάνθης.
Εικονογραφούνται τα έξι έργα του ελέους (Ματθ. 25, 35-36).

Επτά αντιγραφείς και μικρογράφοι που εργάζονταν στο scriptorium που χτίστηκε από τους Σταυροφόρους μέσα στην Εκκλησία του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, συμμετείχαν στη δημιουργία του Ψαλτηρίου. Ένας από αυτούς, ο μόνος που υπέγραψε με το όνομά του (Basilius me fecit), δημιούργησε τις πρώτες 24 ολοσέλιδες μικρογραφίες στα 12 πρώτα φύλλα του Ψαλτηρίου. Τίποτα άλλο δεν είναι γνωστό για τον Βασίλειο, αλλά εξαιτίας του ελληνικού ονόματός του και του γεγονότος ότι οι μικρογραφίες απεικονίζουν Καινοδιαθηκικές σκηνές συχνότερες στο τυπικό της Ανατολικής Ορθοδόξου Λειτουργίας έχει υποτεθεί βάσιμα ότι πρόκειται για Βυζαντινό καλλιτέχνη.